🐠 پرورش ماهی: تجربه‌ای لذت‌بخش با گروه مهندسی برکه

پرورش ماهی یکی از کسب‌ و کار پرسود و آینده‌ دار است

پرورش آبزیان دریایی یکی از کسب‌وکارهای پرسود است و می‌توان مقیاس آن را متناسب با سرمایه اولیه تنظیم کرد. این کسب‌وکار با اهداف مختلفی مانند پرورش ماهیان زینتی، پرورش ماهیان خوراکی و حتی تولید مواد دارویی قابل راه‌اندازی است. برای راه‌اندازی کسب‌وکار پرورش ماهی باید با نکاتی مانند مدیریت هزینه‌ها، برنامه‌ریزی، کسب مجوزها، ساخت استخرها، انتخاب ماهی و … آشنا باشید. بنابراین در این مقاله از مجموعه برکه با تمامی این نکات آشنا می‌شویم.

شغل پرورش ماهی چگونه شغلی است؟

شغل پرورش ماهی یک کسب‌وکار محبوب در سراسر دنیا و به‌معنای استفاده از شیوه‌های مختلف برای تکثیر و رشد ماهیان و آبزیان دریایی است. برای این کار آبزیان در مخازن، استخرها و محوطه‌های خاص نگهداری و تغذیه می‌شوند. در کنار ماهیان، پرورش سخت‌پوستان و نرم‌تنان نیز رواج بالایی دارد. برای مثال پروش میگو یکی از کسب‌وکارهای محبوب در جنوب ایران است. مهم‌ترین گونه‌های ماهی پرورشی در جهان نیز ماهی کپور، گربه‌ماهی، ماهی آزاد و تیلاپیا می‌باشند.

جالب است بدانید بیش از نیمی از غذاهای دریایی در دنیا با این شیوه تولید می‌شوند. همچنین کشور چین به‌تنهایی بیش از 60 درصد از ماهیان پرورشی دنیا را تولید می‌کند. رکورد پرورش ماهی در دنیا نیز در سال 2018 از 82 میلیون تن عبور کرده است. بازار داخلی ایران نیز تقاضای بسیار بالایی برای خرید این محصولات دارد. از این ماهیان هم به‌طور تازه و یخ زده و هم به‌عنوان خوراک کارخانجات تن ماهی استفاده می‌شود. بنابراین این بازار به حد اشباع نرسیده است و با سرمایه‌گذاری در این زمینه می‌توانید کسب‌وکاری پرسود و آینده‌دار را ایجاد کنید.

تاریخچه پرورش ماهی در دنیا

چینی‌ها از نظر تاریخی نیز پیشروان صنعت پرورش ماهی بوده‌اند. اولین شواهد تاریخی از این صنعت به هزار سال قبل از میلاد در این کشور بودند. همچنین حدود 2500 سال پیش پرورش ماهی کپور در چین رایج بوده است. چینی‌ها همچنین اولین بار سیستم یکپارچه کشاورزی و آبزی‌پروری را ایجاد کردند و این روش همچنان در این کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آبزی‌ پروری برای اولین بار در اروپا در دوران امپراتوری روم باستان اجرا شد. رومی‌ها به ماهی‌های دریایی و نیز صدف‌ها علاقه داشتند و اولین مزارع صدف را ایجاد کردند. همچنین در خانه‌های رومیان ثروتمند مخازنی برای نگهداری و پرورش صدف وجود داشت. در قرون وسطی نیز اشراف و روحانیان مسیحی دارای مزارع پرورش اختصاصی بودند. در دوران رنسانس نیز تکنیک‌های پرورش ماهیان آب شیرین ایجاد شدند. با شروع دوره انقلاب صنعتی، راهکارهای مدرن پرورش ماهی نیز توسعه یافتند.

پرورش ماهی در ایران از چه زمانی شروع شد؟

آبزی‌پروری در ایران در سال 1301 آغاز شد و از همان زمان، تمرکز بر تکثیر ماهیان خاویاری بود. اما پرورش ماهیان گرمابی در دهه 40 آغاز شد. از سوی دیگر شرکت سهامی شیلات ایران، در سال‌های 1347 و 1348، اولین ایستگاه بررسی تکثیر و پرورش ماهی کپور را ایجاد کرد. سپس مرکزی برای پرورش تاسماهیان در سد سنگر رشت در سال 1350 راه‌اندازی شد. همچنین در دهه 70، استخرهای پرورش ماهی قزل‌آلا با سرعت بالایی در شهرهای شمال کشور و سپس دیگر شهرها تاسیس شدند.

چگونه بهترین ماهی را برای پرورش انتخاب کنیم؟

بدون شک بسیاری از آبزیان دریایی را می‌توان در محوطه‌های مصنوعی نگهداری و تکثیر کرد. با این حال پرورش برخی از این آبزیان رواج بیشتری دارد. دلیل عمده انتخاب این گزینه‌ها، امکان پرورش در مقیاس تجاری است. یعنی باید ماهیان و آبزیانی را انتخاب کنید که در زمان کم، رشد و تکثیر بیشتری داشته باشند و از سوی دیگر تقاضا برای خرید آن‌ها نیز بالا باشد.

در ادامه با برخی از نکات مهم برای انتخاب بهترین ماهیان برای پرورش آشنا می‌‌شویم:

• سرعت رشد سریع‌تر
• هزینه کمتر برای تغذیه ماهیان
• امکان استفاده از منابع غذایی طبیعی
• سازگاری با محیط استخر
• مقاومت بالاتر در برابر بیماری‌ها
• تکثیر آسان‌تر
• سازگاری با سایر گونه‌های ماهی قابل کشت
• طعم خوب گوشت ماهی
• ارزش غذایی بالای ماهی
• قیمت بالا در بازار
• تقاضای بالا در بازار

بهترین ماهیان خوراکی برای پرورش در ایران

ماهیان خوراکی فراوانی هستند که می‌توان آن‌ها را در انواع استخرها و مزرعه‌های پرورش ماهی کوچک و بزرگ نگهداری و تکثیر کرد. امروزه حتی ساخت استخرهای کوچک‌تر در محیط‌های خانگی و ویلایی نیز رواج دارد. برای انتخاب از بین این ماهی‌ها بهتر است به مواردی مانند ذائقه مردم منطقه خود نیز دقت کنید. از دیگر نکات نیز می‌توان دمای آب مورد نیاز، ویژگی‌های آب، نکات تغذیه، روش‌های تکثیر و نیز تجهیزات مورد نیاز اشاره کرد.

پرورش ماهی قزل آلا

قزل آلا یکی از محبوب‌ترین ماهیان برای مصارف غذایی در ایران است. 3 نوع قزل‌آلای رنگین‌کمان، قزل‌آلای قهوه‌ای و قزل‌ آلای خالدار از انواع رایج برای پرورش در ایران هستند. قزل آلای رنگین‌کمان، بدنی کشیده دارد و وزن آن نیز ممکن است حتی به 6 کلیوگرم برسد. از دیگر ویژگی‌های این ماهی می‌توان به 2 باله در شکم، 2 باله در سینه، 1 باله در پست و دندان‌های تیز در سقف دهان اشاره کرد. طول این ماهی نیز گاهی به 70 سانتی‌متر می‌رسد.

نوع دیگر قزل آلای محبوب در ایران، قزل آلای خال قرمز است. این گونه دارای رنگ سبز و قهوه‌ای و خال‌های قرمز رنگ می‌باشد و طول آن می‌تواند به 70 تا 130 سانتی‌متر نیز برسد. در کل انواع قزل‌آلای پرورشی در ایران دارای طعم گوشت بسیار بعد از طبخ هستند. ارزش غذایی گوشت این ماهی نیز بسیار بالا است و شامل ترکیباتی مانند سلنیوم، امگا 3، پروتئین، ویتامین B، ویتامین B6 می‌باشد.

برای انتخاب بستر مناسب برای نگهداری از این ماهی حتما باید از کمک کارشناسان بهره بگیرید. میزان دمای آب نیز یک عامل بسیار تعیین کننده در این زمینه است و دمای بیشتر سرعت کامل شدن تخم‌های این ماهی را افزایش می‌دهد. منطقه و مکان نگهداری و دمای آب در تعیین فصل تخم‌ریزی این ماهی نیز تاثیر دارند.

جالب است بدانید کشور ایران بزرگ‌ترین تولید کننده ماهی قزل‌آلا در جهان است که بخش اعظم آن در بازار داخلی خریداری می‌شود. میزان تولید سالانه این ماهی در سال 1401 در حدود 220 هزار تن بوده است که تنها 10 هزار تن از آن به خارج از کشور صادر شده است.

با توجه میزان بالای تقاضا برای خرید این ماهی، شما می‌توانید با انتخاب این ماهی برای پرورش و ساخت و طراحی استخر ماهی، سود مناسبی را کسب کنید.

پرورش ماهی کپور معمولی

ماهی کپور اولین ماهی پرورشی در دنیا و یکی از پرتقاضاترین ماهیان پرورشی در ایران است. این ماهی قابلیت تطبیق بالایی با مناطق زندگی خود دارد و در رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، سدها و استخرهای پرورش ماهی رشد می‌کند. نوع پرورشی این ماهی اکثرا از نوع کپور معمولی است که معمولا بین 40 تا 80 سانتی‌متر طول دارد و وزن آن نیز بین 2 تا 14 کیلوگرم است. کپور همچنین یک ماهی همه‌چیزخوار می‌باشد و از گیاهان مختلف، کرم‌ ها، آبزیان ریز دریایی و … تغذیه می‌کند.

ماهی کپور از جمله ماهیان تخم‌گذار است و می‌توان در حدود 300 هزار تخم در هر مرتبه ایجاد و رها کند. البته در استخرهای پرورش ماهی، از برخی هورمون‌ها نیز برای افزایش تخمگذاری این ماهی استفاده می‌شود. برخی از انواع دیگر کپور پرورشی در ایران عبارتند از:

• کپور علفخوار (آمور)
• کپور نقره‌ای
• کپور سرگنده

برای پرورش این ماهی باید به نکات مختلفی دقت کنید. برای مثال دمای مناسب برای پرورش این ماهی، 25 تا 30 درجه است. همچنین شما باید میزان PH آب را مدیریت کنید. میزان PH مناسب نیز بین 5.6 تا 9 است.

پرورش ماهی تیلاپیا

تیلاپیا نام گروهی از ماهیان با گونه‌های بسیار متنوع است. تعداد گونه‌های این ماهی تا 100 گونه می‌رسد و در بیش از 100 کشور جهان، گونه‌های خوراکی محبوب آن پرورش داده می‌شوند. این ماهی چهارمین ماهی پرتقاضا در کشور آمریکا است و در ایران نیز تقاضای بالایی برای آن وجود دارد. از گونه‌های محبوب تیلاپیا برای پرورش می‌توان به تیلاپیای نیل، تیلاپیای زیلی و تیلاپیای اورئوس اشاره کرد.

ماهی تیلاپیا یک گونه مقاوم در برابر شرایط محیطی و حتی شوری آب است و به‌همین دلیل می‌تواند در آب دریا نیز زندگی کند. با این وجود دمای آب برای پرورش آن نباید کمتر از 13 درجه باشد. در واقع دمای مناسب برای تیلاپیا، بین 18 تا 36 سانتی‌گراد می‌باشد. از سوی دیگر آبگیری استخر برای این ماهی فقط یکبار انجام می‌شود و در ادامه فقط باید از تجهیزات لازم برای تصفیه آب استفاده کنید.

ارزش غذایی این ماهی در هر 100 گرم را با هم مرور می‌کنیم:

• کالری: 129
• چربی: 2.7 گرم
• کلسترول: 57 میلی گرم
• سدیم: 56 میلی گرم
• پتاسیم: 380 میلی گرم
• پروتئین: 26 گرم
• ویتامین B6: 5 درصد
• منیزیم: 8 درصد

پرورش ماهی سفید

ماهی سفید یکی از ماهیان مشهور شمال کشور و دریای خزر است. این ماهی دارای بدنی دوکی شکل و فلس‌های دایره‌ای می‌باشد. این ماهی یک باله در دم، یک باله مخرجی، یک باله پشتی و دو باله شکمی است. میانگین طول ماهی سفید در حدود 45 سانتی‌مترو وزن میانگین آن نیز در حدود 1100 گرم است.

این ماهی به‌طور طبیعی در رودخانه‌های شمال کشور مانند اترک، سفید رود، تجن، بابلرود، حویق و … تخم‌ریزی می‌کند. ماهی سفید همچنین از انواع ماهیان همه‌چیزخوار است. ماهی سفید ارزش غذایی بسیار بالا و گوشتی خوش‌طعم در زمان طبخ دارد.

نکات ارزش غذایی ماهی سفید را بر اساس مقدار 100 گرم از گوشت این ماهی مرور می‌کنیم:

• کالری: 108 کیلوکالری
• پروتئین: 23.4 گرم
• چربی: 0.93 گرم
• کلسترول: 33 میلی گرم
• ویتامین A: 57 میکروگرم
• ویتامین D: 12.8 میکروگرم
• ویتامین E: 0.21 میکروگرم

پرورش ماهی آمور

ماهی آمور با نام ماهی کپور علفخوار نیز شناخته می‌شود. آمور یکی از ماهیان آب شیرین است و یک ماهی گیاهخوار به شمار می‌آید. از این ماهی گاهی برای مدیریت گیاهان آبی نیز استفاده می‌شود. این ماهی همچنین شباهت بسیار زیادی به ماهی سفید دارد. میانگین طول این ماهی 57 سانتی‌متر و وزن میانگین آن نیز 6.3 کیلوگرم می‌باشد.

پرورش کپور نقره‌ ای

یکی از انواع ماهیان کپور، کپور نقره‌ای است. این ماهی بومی رودخانه آمور است که بین دو کشور چین و روسیه در شرق آسیا قرار دارد. این ماهی طول چندان زیادی ندارد و میانگین طول آن 37 سانتی‌متر است. وزن میانگین این ماهی نیز 1200 گرم است. این ماهی همه‌چیزخوار شرایط پرورش آسانی دارد و به‌راحتی می‌توانید آن را در ایران در انواع استخرها و مخازن نگهداری کنید.

بهترین ماهیان خاویاری برای پرورش در ایران

خاویار یکی از ارزشمندترین محصولات غذایی دریایی است که نام انگلیسی آن نیز از کلمه فارسی خاویار گرفته شده است. منظور از خاویار همان تخم ماهیان خاویاری می‌باشد. جالب است بدانید که ماهیان دریای خزر، بیش از 90 درصد از خاویار جهان را تامین می‌کنند. با این حال صید بی‌رویه این ماهیان توسط کشورهای حاشیه دریای خزر و کاهش جمعیت انواع ماهیان خاویاری باعث شده است که بسیاری از کشورها از جمله ایران به پرورش ماهیان خاویاری رو بیاورند.

گران‌ترین نوع خاویار از گونه ماهیان بلوگا استخراج می‌شود که در دریای خزر یافت می‌شوند. خاویار این ماهی دارای تخم‌های نرم و درشت به رنگ خاکستری یا نقره‌ای کم‌رنگ است. قیمت بالای خاویار در جهان، امکان صادرات خاویار به کشورهای گوناگون از ایران و امکان استفاده از گوشت این ماهیان برای مصارف غذایی، از مزایای ایجاد کسب‌وکار پرورش ماهیان خاویاری است. در ادامه با برخی از انواع محبوب ماهیان خاویاری آشنا می‌شویم.

فیل ماهی یا ماهی بلوگا

فیل ماهی یا ماهی خاویاری بلوگا عمر بسیار طولانی و ابعاد بزرگی دارد. بزرگ‌ترین گونه این ماهی 1400 کیلوگرم وزن داشته است. خاویار این ماهی نیز گران‌ترین نوع خاویار در جهان است و اندازه تخم‌های موجود در آن گاهی به‌اندازه یک نخود می‌باشد. این ماهی همچنین در انواع آب‌های شور و شیرین رشد می‌کند. فیل ماهی یک ماهی شکارچی است حتی می‌تواند مانند کوسه‌ها برای کارگران یک مزرعه خطرناک باشد. بنابراین باید برای پرورش آن با تمامی نکات پرورش گونه خاویاری آشنا باشید.

برخی از نکات مهم در زمینه پروش ماهی خاویار بلوگا را با هم مرور می‌کنیم:

• عرض مناسب برای استخر این ماهی حداقل 8 متر است
• کف استخر معمولا با 2 شیب ساخته می‌شود
• عمق استخر فیل ماهی بین 60 تا 200 سانتی‌متر تعیین شده است
• بچه فیل ماهی را حتما از مراکز معتبر و دارای مجوز خریداری کنید
• دمای مناسب آب برای این ماهی بین 18 تا 24 درجه سانتی گراد است

پرورش ماهی خاویاری اوزون برون

اوزون برون یکی دیگر از ماهیان خاویاری است که خاویار آن نیز قیمت بالایی در بازارهای داخلی و جهانی دارد. این ماهی بدنی کشیده دارد و طول آن معمولا بین 123 تا 241 سانتی‌متر است. گوشت ماهی اوزون برون دارای ارزش غذایی بسیار است و ترکیبات مفید آن برای سلامتی می‌توان به منزیم، آهن، سلنیوم، ویتامین A، ویتامین E و امگا 3 اشاره کرد.

ماهی قره‌ برون یا تاس‌ ماهی ایرانی

یکی دیگر از ماهیان مناسب برای نگهداری و تکثیر مصنوعی در ایران، ماهی قره برون است که معمولا در جنوب دریایی خزر زندگی می‌کند. این ماهی نیز دارای خاویاری باکیفیت و پرتقاضا در بازارهای جهانی است. از سوی دیگر یکی از دلایلی که برخی از سرمایه‌گذاران و فعالان صنعت پرورش ماهی، این ماهی را گزینه‌ای مناسب معرفی می‌کنند، سرعت بالاتر رشد آن نسبت به برخی از دیگر گونه‌های ماهیان خاویاری است.

پرورش ماهی زینتی در ایران

در بین روش‌های پرورش آبزیان، تکثیر ماهیان زینتی یا آکواریومی روشی مقرون‌به‌صرفه است و می‌توان این کسب‌وکار را با سرمایه اولیه بسیار کمی شروع کرد. همچنین امکان پرورش این آبزیان در خانه و مزارع پرورش آبزیان وجود دارد. با این حال اگر می‌خواهید میزان تولید کسب‌وکار شما به مرحله تجاری برسد دست کم به 100 متر مربع فضا نیاز دارید. شما همچنین باید تجهیزات مناسب مانند مخازن نگهداری، سیستم برق اضطراری و انواع تجهیزات فیلتراسیون را در نظر بگیرید.

نکته دیگر انتخاب نوع ماهی است. برای مثال پرورش ماهی قرمز بسیار آسان‌تر از ماهیان زینتی دیگر است. با این حال قیمت اکثر ماهیان زینتی از ماهی قرمز بالاتر است. پیشنهاد می‌کنیم برای موفقیت در این کسب‌ و کار منابع چاپی و اینترنتی درباره آموزش پرورش ماهی زینتی را مطالعه کنید. برخی از محبوب‌ترین ماهیان زینتی که می‌توانید آن‌ها را پرورش دهید را با هم مرور می‌کنیم.

انواع ماهی قرمز و گلدفیش

ماهی گلدفیش یا همان ماهی قرمز، بومی کشور چین بوده است و طی صدها سال با شیوه‌های هیبریدگیری، گونه‌های مختلفی از آن ایجاد شده‌اند. البته در ایران معمولا به نوع خاصی از ماهی قرمز مانند ماهی اوراندا یا گلدفیش کله‌شیری، گلدفیش گفته می‌شود. این نوع از ماهی‌ها از انواع ماهی آب شیرین هستند به خانواده Cyprinidae تعلق دارند.

بسیاری از گونه‌های این ماهی‌ها به‌دلیل زیبایی و رنگ‌های متنوع در آکواریوم‌ها و حوض‌های خانگی نگهداری می‌شوند. از سوی دیگر در ایران خرید این ماهی در عید نوروز به‌دلایل آئینی به‌شدت افزایش می‌یابد. همچنین جالب است بدانید این ماهی‌ها عضو کوچکی از خانواده کپورها هستند.

ماهی گوپی

گوپی یا ماهی رنگین‌کمان یکی از محبوب‌ترین انواع ماهیان زینتی در ایران و جهان است و پرورش آن در منزل یا محیط‌های دیگر سود بالایی را نصیب پرورش‌دهندگان می‌کند. این ماهی از انواع ماهیان آب شیرین است که منشا آن‌ها در قاره آمریکا است؛ با این حال امروزه در تمام جهان یافت می‌شوند.

برخی از انواع ماهی گوپی را عبارتند از:

• گوپی بلومسکو
• گوپی فول رد
• گوپی رد چیلی
• گوپی فول بلک
• گوپی ایرانی بلومسکو سوپر
• گوپی فول بلو
• گوپی میکس

ماهی گورامی

گورامی نام گروهی از ماهیان زینتی است که در حدود 90 نوع از آن‌ها تاکنون شناسایی شده است و برخی از آن‌ها در ایران محبوبیت بالایی برای نگهداری در آکواریوم دارند. یکی از ویژگی‌های برخی از انواع این ماهی نیز اندامی کشیده و باریک مانند یک پرتو در بخش لگنی است. این ماهی‌ها معمولا بین 5 تا 20 سانتی‌متر طول دارند و در حدود 5 سال عمر می‌کنند.

برخی از انواع این ماهی عبارتند از:

• گورامی کوتوله
• گورامی غول‌پیکر
• گورامی مرواریدی
• گورامی دم‌سرخ
• گورامی فیلگوش
• گورامی بوسه‌زن
• گورامی عسلی
• گورامی بالارو

ماهی پلاتی

پلاتی در واقع یکی از اعضای خانواده ماهیان دم‌شمشیری است، با این تفاوت که بخش شمشیری زیر دم را ندارد. این ماهی نیز از ماهیان آکواریومی آب شیرین به‌شمار می‌آید و حداکثر طول آن در حدود 7 سانتی‌متر می‌باشد. این ماهی دارای تنوع رنگ بسیار بالا است و رنگ‌های زرد، سبز، سیاه، آبی، سرمه‌ای و … در بدن انواع آن‌ها دیده می‌شود. ماهی پلاتی نیز از ماهیان پرفروش آکواریومی در ایران است و پرورش آن می‌تواند سودده باشد.

ماهی فایتر

یکی دیگر از ماهیان زینتی محبوب برای پرورش در ایران، ماهی جنگجوی سیامی است که با عنوان فایتر نیز شناخته می‌شود. این ماهی بومی کشورهایی مانند کامبوج، اندونزی، تایلند، لائوس، مالزی، ویتنام و میانمار است. این ماهی به‌طور طبیعی معمولا در تالاب‌ها و کشتزارها زندگی می‌کند. ویژگی خاص این ماهی نیز عدم امکان نگهداری آن‌ها در کنار یکدیگر است. زیرا در این صورت با یکدیگر می‌جنگند تا یکی از آن‌ها از بین برود. ماهی فایتر یک ماهی زیبا و محبوب و گزینه‌ای مناسب برای پرورش است.

مجوز پرورش ماهی

راه‌اندازی قانونی کسب‌وکار پرورش ماهی نیازمند اخذ برخی مجوزها از سازمان‌های ذی‌ربط است. از جمله این سازمان‌ها می‌توان به سازمان شیلات ایران، سازمان منابع طبیعی و اداره دامپزشکی اشاره کرد. از سوی دیگر نوع مجوزها نیز به روش پرورش آبزی بستگی دارد.

در ادامه با برخی از مهم‌ترین مجوزها در این زمینه آشنا می‌شویم:

• مجوز بهداشت محیطی: این مجوز برای اطمینان یافتن از این‌که کسب‌وکار شما به محیط زیست آسیبی وارد نمی‌کند توسط اداره آب و خاک شهرستان مورد نظر و سازمان محیط زیست ایران صادر می‌شود
• مجوز بهره‌ برداری از منابع آبی: این مجوز را نیز باید از اداره آب و خاک شهرستان مورد نظر و سازمان محیط زیست دریافت کنید
• مجوز دامپزشکی: برای ماهیان خاویاری و خوراکی باید این مجوز را از اداره دامپزشکی بگیرید
• مجوز استفاده از خاک: در صورتی که آبزیان را در استخرهای خاکی نگهداری می‌کنید باید این مجوز را دریافت کنید
• مجوزهای دیگر: شما همچنین باید پروانه تاسیس و بهره‌برداری را اخذ کنید

انواع استخرهای پرورش ماهی

یکی از مهم‌ترین مراحل در راه‌اندازی کسب‌وکار پرورش آبزیان، انتخاب نوع استخر و در ادامه آب بندی استخر پرورش ماهی است. برای این کار استخرهایی با ویژگی‌ها و دسته‌بندی‌های مختلف وجود دارند. برای مثال می‌توان از استخرهای ذخیره آب کشاورزی برای این کسب‌وکار نیز استفاده کرد. روش دیگر استفاده از استخرهای پیش‌ساخته مانند انواع فایبرگلاس و فلزی است. امکان پرورش آبزیان در استخرهای خاکی، بتنی، ژئوممبران و … نیز وجود دارد که در ادامه با برخی از آن‌ها آشنا می‌شویم.

استخر پیش‌ساخته گالوانیزه

ورق‌های گالوانیزه دارای مقاومت و امکان شکل‌پذیری بالا هستند. به‌همین‌دلیل در ساخت استخرهای پیش‌ساخته برای نگهداری و تکثیر ماهیان مختلف استفاده می‌شوند. استفاده از این استخرها نیز در ایران رواج بالایی دارد. استخر گالوانیزه دارای یک لایه آهنی و نیز یک لایه بیرونی از جنس روی است. نوع دیگری نیز از استخرهای فلزی وجود دارد که با نام استخر زینکالیوم شناخته می‌شوند. رویه بیرونی این استخرها نوعی آلیاژ با 55 درصد آلومینیوم، 1 درصد سیلیکون و 43 درصد روی است.

استخر فایبرگلاس

فایبرگلاس ترکیبی از الیاف شیشه با چند نوع ماده پلیمری و مصنوعی است. از فایبرگلاس برای مقاصد مختلف از جمله ساخت مخازن آب و استخرها استفاده می‌شود. رزین موجود در فایبرگلاس نیز معمولا شامل وینیل استر، اپوکسی و نیز پلی استر می‌باشد.

این ترکیبات مزایای زیادی را ایجاد کرده‌اند که در ادامه با برخی از آن‌ها آشنا می‌شویم:

• بهداشتی بودن مخزن
• عدم تولید مواد سمی و خطرناک برای آبزیان
• ثبات ابعادی مناسب
• مقاومت در برابر گرما و حریق
• ماندگاری بالا و عدم پوسیدگی

استخر ژئوممبران

از ژئوممبران عموما برای ساخت استخرهای ذخیره آب کشاورزی است. ژئوممبران نوعی ورق است که ویژگی عایق در برابر آب دارد و به راحتی می‌توان آن را روی دیواره و بدنه استخر خاکی قرار داد. همچنین امکان اتصال این ورق‌ها به‌هم وجود دارد. بنابراین شما با کمترین هزینه می‌توانید یک محیط مناسب برای آبگیری و سپس پرورش انواع آبزی ایجاد کنید. از ترکیبات موجود در این ورق‌ها نیز می‌توان به پلیمر‌هایی مانند پلی اتیلن و پلی وینیل کلراید اشاره کرد.

استخر خاکی پرورش ماهی

استخرهای خاکی از دیگر استخرهای رایج برای پرورش آبزیان از جمله پرورش ماهیان گرمابی هستند. البته میزان هدررفت آب در این استخرها بالا است. با این حال استفاده از آن‌ها در بسیاری از نقاط کشور رایج است و ماهیانی مانند کپور را می‌توان در آن‌ها پرورش داد.

استخر بتنی

استخر بتنی محبوب‌ترین و بهترین نوع استخر پرورش ماهی است. وجود شبکه‌های آرماتور در ساختار این استخرها سازه مورد نظر را تقویت می‌کند و شما می‌توانید استخرهایی با ابعاد و عمق مختلف را بدون نگرانی از ترک خوردن سازه ایجاد کنید. از سوی دیگر در حال حاضر ده‌ها روش برای آب‌بندی و افزایش مقاومت این استخرها وجود دارند. همچنین استخر بتنی را می‌توان در هر شکلی از انواع مربعی، مستطیلی و دایره‌ای ایجاد کرد.

آب‌ بندی استخر پرورش ماهی بتنی و سیمانی

یکی از مراحل و نکات مهم در ساخت استخر پرورش ماهی، استفاده از مواد آب‌بند مناسب است. زیرا عدم استفاده از مواد آب‌بند در استخرها می‌تواند هدررفت آب و هزینه‌های کسب‌وکار را افزایش دهد. یک مزیت دیگر استفاده از این مواد نیز پیشگیری از ورود آب‌های زیرزمینی به محیط استخر است. زیرا ترکیبات موجود در این آب‌ها ممکن است برای ماهیان پرورشی مضر باشند. برای آب‌بندی استخرهای بتنی و سیمانی، مواد مختلفی برای این کار قابل استفاده هستند که در ادامه با برخی از آن‌ها آشنا می‌شویم.

ژل میکروسیلیس

ژل میکروسیلیس ماده‌ای بر پایه پلی کربوکسیلات اتر است و از آن برای پر کردن شکاف‌ها و درزهای بتن استفاده می‌شود و ویژگی آب‌بندی دارد. این ماده در واقع یکی از افزودنی‌های بتن است و در زمان تولید بتن باید آن را با مخلوط بتن ترکیب کرد. این ماده همچنین روانی بالایی دارد و عاملی برای روان کردن بتن است. البته این ماده هزینه نسبتا بالایی دارد.

چسب بتن

چسب بتن یکی از افزودنی‌های بتن است که می‌توان آن را در زمان ایجاد بتن و یا بعد از ساخت سازه استخر به‌عنوان یک لایه رویی در ترکیب با سیمان استفاده کرد. از مزایای این محصول می‌توان به افزایش تراکم بتن و کاهش نفوذپذیری آن در برابر آب اشاره کرد. این ماده همچنین مر پایه پلیمرها و رزین‌های ضد آب ساخته می‌شود.

پور کریستال شونده

پور کریستال شونده یکی از مواد آب‌بند بتن و سطوح سیمانی است. این ماده در سازه‌هایی که با فشار منفی برای نفوذ آب روبه‌رو هستند گزینه‌ای مناسب به‌شمار می‌آید. این ماده بر پایه سیمان و فیلرهای معدنی QR است و در ساخت آن از ذرات نانو استفاده شده است. این ذرات می‌توانند در ریزترین منافذ بتن نفوذ کرده و راه را برای آب و رسوبت ببندند.

استفاده از واتر استاپ

واتر استاپ‌‎ها ورق‌ها و قطعاتی هستند که می‌توان آن‌ها در داخل سازه بتنی قرار داد. یکی از کاربردهای مهم این محصولات نیز قرار دادن آن‌ها در گوشه‌ها، مناطق زاویه دار و بین کف و دیواره استخر می‌باشد. واتر استاپ‌ها همچنین دارای انواع نواری هستند که با عرض‌های مختلف ارائه می‌شوند.

الیاف بتن

الیاف بتن گروهی از مواد افزودنی بتن هستند که هر یک از آن‌ها می‌توانند برخی از ویژگی‌های بتن را ارتقا دهند. اکثر این الیاف می‌توانند تراکم بتن را افزایش داده و علاوه‌براین عاملی برای پیشگیری از ترک خوردن بتن شوند. همچنین بسیاری از آن‌ها میزان نفوذپذیری بتن در برابر آب را کاهش می‌دهند.

پرورش ماهی در مزارع شالیزار

نگهداری و تکثیر ماهیان در مزارع آبی اولین بار در کشور چین ابداع شد. در واقع زمین‌های شالیزار به‌دلیل وجود آب در زمین و وجود مواد مغذی مورد نیاز، مکانی مناسب برای پرورش ماهیانی مانند کپور و قزل آلا هستند. سطح زیر کشت برنج در کشور نیز بسیار زیاد است و کشاورزان در مناطق مختلف کشور می‌توانند با این روش، سود خود را افزایش دهند.

پرورش کپور در مزارع برنج

ترکیب شالیزار و پرورش کپور یک سیستم پرورشی عالی است که با راه‌اندازی آن می‌توان در کنار برنج، مقدار زیادی ماهی کپور را نیز برداشت کرد. البته برای اجرای این روش باید تغییراتی را در مزرعه خود ایجاد کنید. ساخت کرت‌هایی با ابعاد نیم هکتاری و دیواره‌هایی به ارتفاع نیم متر و نیز ساخت حوضچه‌هایی به‌اندازه 5 تا 10 درصد از مساحت کرت با عمق 1.2 تا 1.5 متر از جمله این تغییرات است. از این حوضچه‌ها برای هدایت ماهیان در زمان سمپاشی یا کمبود آب استفاده می‌شود.

زمان مناسب برای رها کردن بچه‌ماهی در شالیزار نیز در حدود 20 تا 30 روز بعد از مرحله نشاکاری است. اما زمان برداشت ماهیان بستگی به ویژگی‌های آب‌وهوایی و میزان تغذیه ماهیان و … دارد. نکته جالب این‌که ماهیان کپور از لاروهای کرم ساقه‌خوار برنج تغذیه می‌کنند و به‌این ترتیب کیفیت محصول برنج نیز افزایش می‌یابد.

در ادامه برخی از مزایای پرورش ماهی کپور در مزارع برنج را با هم مرور می‌کنیم:

• کاهش مصرف انواع سموم و داروها در مزرعه
• کاهش مصرف انواع کودهای شیمیایی در مزرعه
• کاهش کرم ساقه‌خوار برنج
• افزایش درآمد کشاورزان

پرورش ماهی قزل آلا در شالیزار

برای نگهداری از ماهیان قزل آلا در شالیزار نیز باید تغییراتی در این زمین‌ها ایجاد کنید که از جمله آن‌ها می‌توان به ایجاد کرت‌های به مساحت 600 تا هزار متر مربع اشاره کرد. دیواره کرت‌ها در این روش باید دست کم 60 سانتی‌متر باشد. نکته دیگر این که در این روش نگهداری از این ماهیان بعد از مرحله برداشت برنج انجام می‌شود. زمان رهاسازی ماهیان در این روش نیز معمولا نیمه دوم سال است و میزان دمای آب باید کمتر از 16 درجه سانتی‌گراد باشد.

برای رهاسازی قزل آلا در این سیستم شما باید برای یک کرت 1000 متر مربعی در حدود 8 هزار ماهی با وزن حدودا 20 گرم را رها کنید. زمان برداشت قزل آلا نیز در حدود 6 ماه بعد از رهاسازی است و وزن مناسب برای برداشت نیز دست کم 250 گرم است. از سوی دیگر میزان سودی که از این عملیات ایجاد می‌شود معمولا چیزی در حدود 30 تا 40 درصد از هزینه‌هایی است که خرج می‌کنید. برای تامین آب در این روش نیز می‌توان از منابعی مانند رودخانه، چاه یا قنات استفاده کرد.

مزایای استفاده از این سیستم در مزارع برنج را با هم مرور می‌کنیم:

• افزایش بهره‌وری از زمین‌های شالیزار بعد از فصل برداشت برنج
• تقاضای بالای بازار برای خرید ماهی قزل آلا
• ایجاد فرصته‌ای شغلی بیشتر و امکان درآمدزایی برای روستائیان و کشاورزان
• عدم نیاز به سرمایه اولیه بالا و برگشت سرمایه نسبتا سریع
• افزایش درآمد سرانه کشاورزان
• ترویج تولید و مصرف آبزیان در مناطق روستایی و امکان فروش به گردشگران و مسافران
• تقویت زمین‌های کشاورزی به‌دلیل فضولات ماهی‌ها و ضایعات غذائی آن‌ها

تجهیزات مورد نیاز برای پرورش ماهی

یکی از نکات مهم در راه‌اندازی استخرهای پرورش ماهی، تعیین تجهیزات مورد نیاز و خریداری و نصب آن‌ها است. بنابراین شما باید با انواع این تجهیزات و بودجه مورد نیاز برای خرید آن‌ها آشنایی داشته باشید. در ادامه برخی از مهم‌ترین تجهیزات را با هم مرور می‌کنیم.

دستگاه هوادهی

دستگاه هوادی یا اسپلش، ابزاری برای افزایش میزان اکسیژن موجود در آب است و در مورد بسیاری از ماهیان و استخرها، خرید این دستگاه ضرورت دارد. این دستگاه‌ها سطح برخورد آب و هوا را افزایش می‌دهند و از این طریق، میزان اکسیژن محلول در آب بالا می‌رود. از مزایای دیگر استفاده از این دستگاه نیز می‌توان به کاهش گازهای مضر ایجاد شده در کف استخرها اشاره کرد. این دستگاه‌ها انواع مختلفی دارند که دستگاه‌های هواده ونچوری، هواده پدل ویل، هواده فورس و سوپر فورس از جمله آن‌ها هستند.

دستگاه تصفیه آب

دستگاه تصفیه آب برای استخر ماهی، تجهیزی است که باعث حذف آلاینده‌های آب و بازچرخانی آب به استخر می‌شود. این دستگاه می‌تواند انواع آلاینده‌های آب مانند مواد معلق، باقیمانده غذاها، گیاهان و جلبک‌ها، میکروب‌ها و برخی از آینده‌های شیمیایی و بیولوژیکی را تصفیه کند.

جاروی استخر پرورش ماهی

یکی از تجهیزات کاربردی در استخرهای آبزیان، دستگاهی مشابه جاروهای برقی ایستاده است؛ با این تفاوت که می‌توان از آن برای جمع‌آوری آلاینده‌های کف و دیواره استخرها استفاده کرد. این دستگاه‌ها دارای انواع اتوماتیک و دستی هستند.

دستگاه غذاده اتوماتیک

دستگاه غذاده اتوماتیک برای افزایش نظم در زمان و اندازه غذای مورد نیاز ماهیان مورد استفاده قرار می‌گیرد. مزیت این دستگاه در خودکارسازی فرآیند غذادهی، صرفه‌جویی در زمان و انرژی و کاهش نیاز به کارگران برای این کار است.

توری سایبان

توری سایبان ابزاری برای پیشگیری از ایجاد جلبک و خزه روی آب است. البته این ابزار از تابش مستقیم آب در محوطه استخر و مخازن آب نیز پیشگیری می‌کند. زیرا در مناطق آفتاب‌گیر و آب‌وهوای گرم، آفتاب باعث افزایش سرعت تبخیر آب و افزایش دمای آن می‌شود. مزیت آن نیز در کارایی مناسب و هزینه اندک است.

اکسترودر غذای ماهی

اکسترودر تجهیزی برای ساخت غذای مورد نیاز برای ماهی است. این دستگاه چندین آسیاب دارد. بنابراین شما می‌توانید مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت غذای ماهی را در درون آن بریزید. سپس دستگاه، آن‌ها را آسیاب و با هم مخلوط می‌کند.

وان پرورش ماهی

از وان پرورش ماهی می‌توان برای حمل‌ونقل ماهیان استفاده کرد. این وان‌ها در ابعاد مختلف و با استفاده از انواع پلاستیک و پلیمرها ساخته می‌شوند و وزن بسیار کمی دارند. همچنین امکان نصب شیرآلات و اتصالات به برخی از انواع آن‌ها وجود دارد.

دریافت خدمات ساخت و آب‌بندی استخرهای پرورش ماهی از برکه

گروه مهندسین برکه یکی از برترین مجموعه‌های فعال در عرصه ساخت انواع مخازن آب و استخرها با اهداف ذخیره آب کشاورزی، استخرهای شنا و نیز استخرهای پرورش ماهی همچون پرورش ماهی کپور  است. ما می‌توانیم تمامی سازه‌های آبی مورد نیاز برای مزارع پرورش ماهی را برای شما طراحی و اجرا کنیم.

مجموعه برکه همچنین دارای تخصص بالا در زمینه آب‌بندی تمامی سازه‌های بتنی از جمله آب‌بندی استخرهای پرورش ماهی است که از هدررفت آب و افزایش هزینه‌های کسب‌وکار پیشگیری می‌کند. شما همچنین می‌توانید برای دریافت مشاوره پرورش ماهی و راه‌اندازی این کسب و کار  و نیز ضد عفونی استخر پرورش ماهی با همکاران ما در این مجموعه تماس بگیرید.

همچنین مجموعه برکه آماده ارائه خدمت و فروش کلیه تجهیزات پرورش ماهی و نیز حوض پرورش ماهی است که براط الاع از هزینه و نحوه خرید می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

چرا کسب‌ و کار پرورش ماهی یک گزینه مناسب و پرسود است؟

این کسب‌وکار را می‌توان با هزینه کم شروع کرد و سپس آن را توسعه داد. همچنین تقاضای بسیاری برای انواع محصولات این حوزه در ایران وجود دارد.

آیا امکان ایجاد کسب‌ و کار خانگی پرورش ماهی وجود دارد؟

امکان پرورش ماهیان زینتی حتی در محیط‌‎های آپارتمانی نیز وجود دارد. همچنین صاحبان ویلاها و خانه‌های بزرگ روستایی نیز می‌توانند استخرهای کوچک پرورش ماهی را ایجاد کنند.

ظرفیت تولید آبزیان پرورشی در ایران چقدر است؟

ایران رتبه بیست و دوم را در تولید این محصولات در جهان دارد و ظرفیت تولید سالانه آن نیز 5.4 میلیون تن است.