آب بندی یعنی چه؟ راهنمای جامع برای آشنایی با انواع روشها و مواد آب بندی
آب و رطوبت می‌توانند باعث تغییر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی اجسام یا مصالح سازه شده و عملکرد و کارایی آنها را کاهش دهند. همچنین، نفود آب با ایجاد این تغییراتی که ذکر شد، ممکن است سلامت و ایمنی ساکنان ساختمان را تهدید کند. به همین دلیل، لازم است که ساختمان را به گونه‌ای آب بندی کرد که از نفوذ آب و رطوبت به داخل آن جلوگیری شود. اما آب بندی یعنی چه؟!
آب بندی یعنی ایجاد مانع در برابر نفوذ کردن آب و یا رطوبت به یک جسم یا سطح، به طوری که خاصیت و کارکرد آن تحت تاثیر قرار نگیرد. این کار می‌تواند با استفاده از مواد و روشهای مختلفی بسته به نوع و شرایط سطح مورد نظر انجام شود. برای مثال، آب بندی بتن با افزودن مواد شیمیایی به ترکیب سیمان یا پوشاندن سطح بتن با پلیمرها یا پلی اورتان‌ها صورت میگیرد. به طور کلی، هدف از انجام آب بندی افزایش عمر و کارآمدی جسم یا سطح در برابر عوامل محیطی است.
پس از اینکه متوجه شدیم آب بندی یعنی چه، قصد داریم که انواع مواد و روشهای موجود برای انجام آب بندی را بررسی کنیم. هر روش و مادهای، مزایا و معایب خودش را دارد. در این مقاله، به معرفی برخی از اصلی‌ترین روشها و مواد آب بندی پرداخته و نحوه اجرای آنها و شرایط لازم برای اثربخشیشان را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید!
روشهای آب بندی
در ادامه ی پاسخگویی به سوال ابتدایی این مقاله، آب بندی یعنی چه، قصد داریم روشهای موجود برای این کار را بررسی کنیم. روشهای آب بندی کردن اجسام یا سازهها را میتوان به سه دستهی کلی تقسیم کرد: آب بندی سطحی، آب بندی عمقی و آب بندی درزها.
گروه مهندسی برکه با داشتن سابقه بیش از پانزده ساله در زمینه آب بندی سطوح گوناگون همچنین آب بندی گودهای ساختمانی، یکی از شرکت‌های مطرح در این عرصه است. برکه با استفاده از دانش فنی عالی و مواد و تجهیزات با کارآمدی بالا، موفق شده است که پروژه‌های متنوع و زیادی را با کیفیت عالی و در زمان مناسب به پایان برساند. برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره با کارشناسان، با شماره ۰۹۱۲۸۵۹۸۶۵۰ تماس بگیرید.
آب بندی یعنی چه و چه روشهایی دارد؟ روش اول، آب بندی سطحی
آب بندی سطحی، یک روش برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل سطح است. این روش با استفاده از پوشش‌های آبگریز انجام میشود. این ممبرانها معمولا از مواد هیدروفوبیکی ساخته شده‌اند که با آب سازگار نیستند. مواد مذکور باعث میشوند که قطرات آب روی سطح جسم به شکل کروی قرار گرفته و به راحتی حرکت کنند. برای درک بهتر این موضوع، میتوانید روی سطحی پر از روغن، یک قطره آب بریزید و شکل آن را مشاهده کنید که به صورت کروی قرار میگیرد. مشابه همین اتفاق بین ممبران و آب یا رطوبت هم رخ میدهد.
برخی از مواد پوشش دهنده دافع آب
- قیر: یک مادهی سیاه رنگ و چسبناک که از نفت خام یا زغال سنگ به دست می‌آید. قیر دارای خصوصیات ضد آب، ضد حرارت، ضد سایش و ضد خوردگی است. قیر را میتوان با حلال‌های نفتی مخلوط کرده و به صورت رقیق بر روی سطح ریخت. از این ماده، معمولا برای آب بندی کردن سطح سقف‌ها، دیوارها، لوله‌ها و راه‌های آسفالتی استفاده میکنند.
- پلیمر: مونومر یا تکپار، واحد سادهای است که با تکرار و اتصال هزاران واحد آن، مادهای به نام پلیمر یا بَسپار ساخته میشود. پلیمرها خصوصیات متفاوتی دارند که به نوع و ترتیب مونومر‌های سازندهشان بستگی دارد. بعضی از پلیمرها در برابر آب مقاومت میکنند که از آنها در آب بندی استفاده میکنیم. پلیمرها را میتوان به اشکال مختلف مایع، پودر، گرانول یا فیلم روی سطح قرار داد. بَسپارها را اغلب برای جلوگیری از نفوذ آب به سطح لوله‌ها، کابل‌ها، پارچه‌ها و لباس‌های ورزشی به کار می‌برند.
یکی از پلیمرهای پراستفاده در این امر، پلی اورتان است که از واکنش بین الکل‌ها و ايزوسيانات به دست ميآيد. پلی اورتان دارای خصوصيات مهمی از جمله ضد آب بودن، الاستيسیتهی بالا، دوام عالی و رنگپذيری مناسب است. از این پلیمر ميتوان به صورت مایع، فوم يا فيلم بر روي سطح استفاده كرد.
- آسفالت: از آسفالت به عنوان یک مادهی ترکیبی از قیر و سنگ، برای سطوحی همچون راهها، پشت بام ها و … استفاده میشود که خاصیت آب بندی هم دارد. آسفالت را میتوان با حرارت دادن به صورت مایع درآورده و بر روی سطح جسم پخش کرد.
شرایط لازم برای اجرای آب بندی سطحی
- تمیز بودن سطح از گرد و خاک، روغن، چسب و مواد اضافی دیگر
- کاملا خشک بودن سطح
- انتخاب ماده پوشش دهنده مناسب با نوع جسم و شرایط محیطی
- رعایت دستورالعمل‌های تولید کننده در مورد دما، زمان، ضخامت و روش اعمال ماده پوشش دهنده
مزایا و معایب روش آب بندی سطحی
از جمله مزایای روشهای سطحی میتوان به سادگی و سرعت در اجرا و امکان افزودن خصوصیات دلخواه مانند رنگ، براقیت، ضد لغزش و غیره اشاره کرد. اما این روش ها معایبی نیز دارند که باید در نظر گرفته شوند. برخی از این معایب عبارتند از: حساسیت به تغییرات دما و نور خورشید که ممکن است باعث ترک خوردگی یا پوسته پوسته شدن لایه مذکور شود، کاهش خواص با گذشت زمان که در نتیجهی فرسایش و سایش رخ میدهد و نهایتا، نیاز به تعمیر و نگهداری منظم برای حفظ کارایی و زیبایی لایه ی آب بندی اجرا شده.
آب بندی یعنی چه و چه روشهایی دارد؟ روش دوم، آب بندی عمقی
آب بندی عمقی یا آب بندی از درون، روشی است که با استفاده از تزریق مواد شیمیایی، مانع از نفوذ آب به بتن میشود. این روش در مقابل روشهای سطحی که با پوشش دادن سطح بتن با مواد آب بند، جلوی ورود آب را می‌گیرند، از درون ساختار بتن عمل میکند. مواد شیمیایی مورد استفاده در این روش، با سیمان و آب واکنش داده و کریستال‌هایی نامحلول در آب تولید میکنند که منافذ و ترک‌های بتن را پر میکنند. این کریستال‌ها، حتی در شرایط خشک هم فعال مانده و در صورت تماس با آب، دوباره رشد میکنند.
برخی از مواد نفوذپذیر دافع آب
برای اجرای این روش، معمولا از دو نوع ماده آب بند استفاده میشود:
آب بندهای هیدروفیلیک یا بنتونیتی
آب بندهای هیدروفوب
آب بندهای هیدروفیلیک، چگال و لعاب مانند هستند که با متورم شدن در محل ترک‌ها و شکاف‌های بتن، مانع از نفوذ آب میشوند. این مواد را میتوان به صورت ورقه‌ای یا پودری بر روی سطح بتن قرار داد یا با استفاده از تزریق، به داخل آن منتقل کرد. در طرف دیگر، آب بندهای هیدروفوب به صورت پودرهای چسبان یا امولسیونهای روغنی (امولسیون، نوعی ترکیب آب با روغن به همراه یک ماده به نام امولسیفایر میباشد، سس مایونز مثال ملموسی از یک امولسیون است) هستند که با پر کردن منافذ و ترک‌های بتن، سطح را آب گریز و نفوذ ناپذیر نموده و از نفوذ آب جلوگیری میکنند.
شرایط لازم برای اجرای روش آب بندی عمقی
برخی شرایط مورد نیاز عبارتند از:
- داشتن سطح بتن صاف و تمیز
- ضخامت کافی بتن
- فشار آب مناسب
- فراهم بودن دمای کافی برای متورم شدن ماده آب بند
مزایا و معایب روش آب بندی عمقی
به نظر می‌رسد که آب بندی عمقی، روشی موثر و مقرون به صرفه برای حفاظت از سازه‌های بتنی در برابر آب و رطوبت است. این روش با تولید کریستال‌های نامحلول در آب، منافذ و ترک‌های بتن را پر کرده و مقاومت و عمر سازه را افزایش میدهد. همچنین، سهولت و سرعت در نصب و اجرا و قابلیت استفاده در شکل‌های پیچیده از ویژگیهای آن است. با این حال، روش عمقی دارای چالش‌هایی نیز هست که باید در نظر گرفته شوند. از جمله، نیاز به دقت و کارشناسی در انتخاب و استفاده از ماده آب بند مناسب، نیاز به رعایت استانداردهای فنی و ایمنی در فرآیند تزریق و ضرورت کنترل دورهای برای جلوگیری از تخریب یا کاهش تاثیر ماده آب بند.
آب بندی یعنی چه و چه روشهایی دارد؟ روش سوم، آب بندی درزها
برای جلوگیری از نفوذ آب در این روش از قطعات یکنواخت یا نامنظم استفاده میشود که در فاصله بین دو بدنه یا سطح قرار می‌گیرند. این قطعات از موادی ساخته شده اند که ضد آب، مقاوم و کشسان هستند. این مواد ممکن است الاستومر، پلیمر، فلز، لاستیک یا چوب باشند. مشهورترین وسایل برای این کار، واشرها هستند. واشر یک قطعه دایره‌ای است که از مواد الاستیک، پلاستیک یا لاستیکی ساخته شده است. واشر را میتوان در فضای خالی بین دو سطح مسطح یا پیچ و مهره قرار داد تا از نشت آب پیشگیری کند.
شرایط لازم برای اجرای روش آب بندی درزها
- تمیز کردن درز از مواد ناخالصی مانند قطعه سنگها، خاک یا چسب
- خشک کردن محیط
- انتخاب قطعه مناسب با لحاظ کردن میزان فشار قابل تحمل توسط واشر
معایب و عوارض ناشی از نقص آب بندی
پس از اینکه متوجه شدیم آب بندی یعنی چه، باید ببینیم که آب بندی چگونه تاثیر میگذارد و انجام نشدن آن چه اثراتی بر جای میگذارد؟ این سوال را میتوان با درک اینکه آب بندی چیست و چرا مهم است پاسخ داد. اگر آب بندی به خوبی انجام نگیرد، ممکن است سازه و کاربران آن را با خطرات و آسیب‌های جدی روبرو کند. در این قسمت، نحوه شناسایی و رفع عیوب آب بندی و همچنین اثرات منفی آب و رطوبت بر جسم یا سازه را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
تاثیرات منفی آب و رطوبت بر سازه
آب و رطوبت موجود در محیط می‌توانند عاملی برای تغییرات ناخواسته در ساختار و خواص مصالح موجود در سازه باشند که منجر به آسیب‌های جدی به آنها میشوند. این آسیب‌ها فقط بر روی سازه تاثیر نمی‌گذارند، بلکه می‌توانند سلامت انسان‌ها و محیط زیست را نیز به صورتی جدی به خطر بیندازند.
برای شناسایی نقص آب بندی، میتوان از برخی از نشانه‌های قابل مشاهده استفاده کرد. این نشانه‌ها شامل ترکیدگی، پوسته‌پوسته شدن، خوردگی، رشد قارچ و کپک، بوی بد و بروز آلودگيهای مشهود هستند.
راه‌های تشخيص و ترميم نقص آب بندي
تشخیص
اگر بخواهیم نقص آب بندی در یک جسم یا سازه را شناسایی کرده و سپس رفع کنیم، میتوانیم از روشهای مختلفی برای این کار استفاده کنیم. این روشها را میتوان به دو دسته ی عمدهی معمول و مدرن تقسیم کرد. روشهای معمول شامل اقداماتی هستند که بر اساس حس بینایی، شنوایی یا لامسه انجام میشوند. برای مثال، بازدید دورهای از سطح مد نظر، اعمال فشار آب یا هوا به سطح آن، استفاده از نشانگرهای رطوبت مثل کاغذ یا پارچه، استفاده از دود برای تشخیص وجود جریان هوا.
در سوی دیگر، اقدامات مدرن بر پایه تکنولوژیهای پیشرو اجرا میشوند. بعنوان نمونه، تصویربرداری از تغییرات حرارتی با دوربینهای ترمال (گرمایی)، اندازهگیری مقاومت الکتریکی یا جریان الکترومغناطیس با دستگاههای الکترونیکی مخصوص، ردیابی نشت آب با نور فلورسنت (نورهایی مانند نور مهتابی) یا لیزر و غیره.
بسته به نوع و خصوصیات جسم یا سازه و شرایط محیط در زمان اجرا، باید روشهای مختلفی که معرفی شد را بررسی کنید؛ هر کدام از این روش ها دارای مزایا و معایب خود هستند که در انتخاب آنها تاثیرگذار هستند. برای انتخاب بهترین روش، از مشاورهی کارشناسان کمک بگیرید.
ترمیم
در صورت تشخیص داده شدن نقص آب بندی در سازه یا سطح مد نظر (بر اساس روشهای معرفی شده در بخش قبل و با تشخیص کارشناس)، میتوان از دو دسته روش برای ترمیم آن استفاده کرد: روشهای معمول و روشهای مدرن.
روشهای معمول شامل اقدامات ساده و کلاسیکی هستند که با استفاده از مواد آب بندی کننده، درز یا ترک را پاک و خشک میکنیم، سپس آن را پر کرده یا پوشانده و از نفوذ آب جلوگیری میکنیم. این روشها ارزان، قابل دسترس و سریع هستند، اما ممکن است در بلند مدت کارآیی خود را از دست بدهند یا باعث آسیب به سازه شوند. در سوی دیگر با استفاده از فناوری‌های نوین همچون نانو، الکترومغناطیس، الکترواسمز یا الکتروفورز، درز یا ترک را اصلاح، تقویت، بازگردانی یا بهینه سازی میکنیم. این اقدامات کارآمدی زیاد و پایداری بالایی را ارائه میکنند و تاثیرات کوچکی بر سطح سازه خواهند داشت، اما ممکن است هزینه‌بر یا سخت باشند. بسته به نوع و خصوصیات سطح یا سازه و شرایط محیط در زمان اجرا، مناسب‌ترین روش را با مشورت کارشناسان انتخاب کنید.
هزینه‌ها و زمان‌های لازم برای تشخیص و ترمیم نقص آب بندی
برای تشخیص و ترمیم نقص آب بندی در سطح یا سازه‌ای، هزینه‌ها و زمان‌های مختلفی نیاز است که به عوامل گوناگونی بستگی دارند. این عوامل شامل موارد زیر میشوند:
- اندازه، شکل و جنس سطح یا سازه – موثر بر انتخاب روش و ماده آب بندی
- نوع، مقدار و محل نقص آب بندی – موثر بر روی پیچیدگی و هزینه ترمیم
- روش، ماده و دستگاه استفاده شده برای تشخیص و ترمیم
برای جلوگیری از بروز نقص آب بندی در جسم یا سازه، لازم است که از اولین قدم روش و ماده مناسب آب بند کردن را با در نظر گرفتن نوع جسم یا سازه و شرایط محیطی انتخاب کرده و با دقت و صحت کامل اجرا کنید. همچنین ضروری است که به صورت منظم به تعمیر و نگهداری آنها پرداخته و در صورت لزوم آنها را تجدید یا تعویض کنید.
پس از پاسخ به سوال آب بندی یعنی چه، باید به سراغ معرفی بهترین شرکت برای انجام این کار برویم. گروه مهندسی برکه با بیش از پانزده سال سابقه در زمینه آب بندی سطوح مختلف، یکی از شرکت‌های معتبر و پیشتاز در این حوزه به شمار می‌آید. برکه با بهره‌گیری از دانش فنی بالا و استفاده از مواد و تجهیزات با کارایی عالی، توانسته است پروژه‌های متعدد و مختلف را با کیفیت بالا و در زمان مقرر به اتمام برساند. جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره با کارشناسان، با شماره ۰۹۱۲۸۵۹۸۶۵۰ تماس حاصل فرمایید.
جمع بندي
در این قسمت ما یک بار دیگر به سوال ابتدایی آب بندی یعنی چه پاسخ میدهیم و توضیحات کلی مقاله را خلاصه خواهیم کرد. در ادامه به سوالات متداول در این زمینه هم پاسخ خواهیم داد. آب بندی یک فرایند ضروری است که به منظور محافظت از سازه ها، تجهیزات و قطعات مختلف در برابر تاثیرات منفی آب و رطوبت انجام میشود.
برای این منظور، از روشها و مواد مختلفی برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل یا خارج سازه استفاده میشود. این روشها و مواد باید با توجه به خصوصیات مصالح مورد استفاده در سازه و شرایط محیطی که منطقه در آن قرار دارد، انتخاب و پیاده سازی شوند. در غیر این صورت، ممکن است آب بندی ناقص یا نامناسب شود که نه تنها تاثیر مثبت نخواهد داشت، بلکه ممکن است حتی باعث ایجاد خسارات جبران ناپذیر برای جسم یا سازه و کاربران آن شود. بنابراین، لازم است که آب بندی به صورت دقیق و حرفه ای انجام شود و در صورت بروز هرگونه نقص یا خرابی، با استفاده از روش های تشخیص و تعمیر مناسب، به سرعت رفع و ترمیم شود.
چرا آب بندی لازم است؟
آب بندی کردن سازه¬ها ضروری است تا از خراب شدن سازه¬ها، تغییر شکل، خوردگی، رشد قارچ و باکتری و افتادگی عایق های حرارتی و صوتی در اثر نفوذ آب و رطوبت به درون مصالح سازه جلوگیری کند.
چه نوع آب بندی هایی وجود دارد؟
روش های موجود برای انجام آب بندی را می توان به دو دسته کلی آب بندی فشار مثبت و فشار منفی تقسیم کرد. اگر فشار آب از داخل به بیرون باشد، آب بندی فشار مثبت و در غیر اینصورت، آب بندی فشار منفی داریم.
چه عواملی می توانند آب بندی را خراب کنند؟
برخی ازا این موارد عبارتند از فشار زیاد آب (بیش از ظرفیت ماده یا روش آب بندی اجرا شده)، تغییرات شدید دما و رطوبت، تغییرات جدی در جرم و بار سازه، رانش زمین و تاثیرات شیمیایی.