آب بندی استخر ذخیره آب کشاورزی | بهترین راهکارها برای عایق‌بندی
یکی از روش‌های مدیریت آب برای مزارع کشاورزی، ایجاد استخرهای ذخیره آب است. این استخرها آب جوی‌ها، باران و برف را در خود ذخیره می‌کنند تا بتوان از آن‌ها برای فصل‌های گرم سال و شرایط بی‌آبی استفاده کرد. این استخرها به انواع مدفون، نیمه‌مدفون و سطحی تقسیم می‌شوند اما نکته مهم در تمامی آن‌ها نحوه عایق‌بندی یا آببندی آن‌ها است تا آب ذخیره شده جاری نشود، هدر نرود و جذب زمین نشود. بنابراین در این مطلب از سایت برکه با انواع راهکارهای آب بندی استخر ذخیره آب کشاورزی و اهمیت استفاده از این راهکارها آشنا میشویم.
اهمیت آب بندی استخر ذخیره آب کشاورزی
هر نوع منبع ذخیره آب و استخر نیاز به عایق‌بندی مناسب دارد. معمولا وقتی از استخر نام می‌بریم، همه به یاد استخرهای شنا می‌افتند اما این نام برای انواع گوناگونی از استخرها از جمله استخرهای ذخیره آب کشاورزی و نیز استخرهای پرورش ماهی کاربرد دارد. در واقع در بیشتر نواحی ایران کشاورزان باغداران برای تامین آب در برخی فصول سال، در زمین خود اقدام به ایجاد این استخرها می‌کنند.
با این حال مشکل اساسی پیش روی کشاورزان و باغداران این است که آب در این استخرها، بدون عایق بندی در زمین فرو رفته و هدر می‌رود. برای پیشگیری از این مشکل راهکارهای سنتی و نو مبتنی‌بر فناوری‌های جدید وجود دارند و این مشکل را برای کشاورزان حل می‌کنند.
انواع روش‌های آب بندی استخر ذخیره آب کشاورزی
سه نکته اساسی در مورد روش‌های آببندی استخرهای ذخیره آب وجود دارند. اول این‌که راهکار عایق‌بندی باید بتواند تا درصد بسیار بالایی از هدر رفت آب پیشگیری کند. نکته دوم میزان هزینه راهکار و مقایسه این هزینه با کارایی آن است. سومین مورد نیز طول عمر راهکار عایق‌بندی است. با بررسی تمام این موارد می‌توانید در مورد بهترین روش عایق‌بندی استخر ذخیره آب تصمیم‌گیری کنید.
عایق‌بندی استخر ذخیره آب با استفاده ایزوگام و قیر
یکی از قدیمی‌ترین روش‌های عایق‌بندی استخرها استفاده از قیر، قیر و گونی و ایزوگام است. این روش هنوز هم در مورد استخرهای شنا و حوض‌ها کاربرد دارد اما برای استخرهایی با مساحت بالا مناسب و مقرون‌به‌صرفه نیست.
برخلاف تصور بسیاری از افراد، میزان نفوذپذیری ایزوگام در برابر آب، همیشه صفر نیست و این به نوع و درجه پلیمرهای موجود در ایزوگام بستگی دارد. همچنین برای ایجاد یک عایق‌بندی مناسب باید کاری کنیم که ایزوگام بتواند به‌خوبی به سطوح بچسبد و فاصله‌ای میان ورق‌های آن ایجاد نشود. به‌همین دلیل معمولا از یک لایه قیر در زیر ایزوگام استفاده میشود.
یکی دیگر از چالش‌های پیش روی این روش، مقاومت اندک ایزوگام و قیرو و گونی در برابر جریان متناوب گرما و سرما است. این شرایط محیطی باعث میشود که ورق‌ها آرام آرام از همدیگر جدا شوند و شکاف‌هایی در عایق ایجاد شود. با این حال در مورد استخرهای کوچک و سیمانی این روش، هنوز هم کاربرد دارد.
آب بندی استخر کشاورزی سیمانی با رنگ
استفاده از رنگ را نمی‌توان یک روش آب بندی استخر ذخیره آب کشاورزی دانست. با این حال این روش در مورد استخرهای سیمانی، اندکی از میزان هدررفت آب جلوگیری میکند. در هر صورت این شیوه یکی از ضعیف‌ترین شیوه‌های موجود است و به‌هیچ‌وجه پیشنهاد نمی‌شود. البته رنگ‌هایی نیز وجود دارند که از مقاومت بالاتری نسبت به نفوذ آب برخوردار هستند که از جمله آن‌ها میتوان به این موارد اشاره کرد:
- رنگ‌های پایه سیمانی
- رنگ‌های اکریلیک
- رنگ‌های پلی یورتان و …
عایق‌کاری استخر ذخیره آب با اندودکاری
اندودکاری یکی از قدیمی‌ترین روش‌های عایق‌کاری منابع آب است. البته اندودها نیز انواع مختلفی دارند اما به‌طور معمول از موادی مانند ماسه، آب، گچ و آهک در تولید آن‌ها استفاده میشود. این روش نیز راهکاری برای پر کردن منافذ موجود بین شن و ماسه به‌ویژه در استخرهای خاکی است. البته توان مقاومتی اندودکاری به متریال‌ها بستگی دارد و در هر صورت 100 درصد نیست.
عایق‌کاری استخر با روکش‌ها
آب بندی استخر ذخیره آب کشاورزی کوچک با روکش‌ها نیز ممکن است. در این روش از یک روکش پلاستیکی استفاده میشود. این روکش عموما به بدنه نمی‌چسبد و در کوتاه مدت می‌تواند عایقی مناسب و مقرون‌به‌صرفه باشد. با این حال این روش در استخرهای ذخیره آب بزرگ کارایی ندارد و طول عمر این روکش‌ها معمولا کوتاه است.
اسپری فوم عایق
از دیگر روش‌های عایق‌کاری استخرهای ذخیره آب که در استخرهای سیمانی کاربرد دارد میتوان از اسپری‌های فوم نام برد. این روش در ایران چندان رایج نیست اما روشی کاربردی است و می‌تواند منافذ داخل سیمان را پر کند و حتی از بروز ترکها در سیمان پیشگیری کند. از دیگر مزایای این روش میتوان به کاهش انتقال حرارتی اشاره کرد.
آب بندی استخر ذخیره آب کشاورزی با پودرهای پلیمری
استفاده از پودرهای پلیمری از جمله روش‌های موثر برای عایق‌بندی انواع استخر است. البته متناسب با مساحت استخر باید هزینه این روش را نیز محاسبه کنید. این پودرها هم می‌توانند از نفوذ آب به زمین جلوگیری کنند و هم از ورود به آب به سازه پیشگیری کنند. به‌طور معمول این پودرها در دو رنگ خاکستری و آبی در بازار وجود دارند. توجه داشته باشید که این روش برای سازههای خاکی مناسب نیست و فقط در مورد استخرهایی با سازه سیمانی کاربرد دارد.
آب بندی با خمیر پلیمری
خمیرهای پلیمری از جمله متریال‌هایی هستند که با استفاده از آن‌ها میتوان از بروز ترک در انواع استخر با سازه بتنی پیشگیری کرد. این خمیرها ترکیبی از رزین‌های پلیمری و پودرهای مخصوص پلیمر ایجاد می‌شوند. مزیت این روش در این است که میتوان از آن حتی بر روی سطوح مرطوب استفاده کرد.
آب بندی استخر ذخیر آب کشاورزی با رزین
رزینها از جمله روش‌های موثر در عایق‌کاری استخرها و منابع آب و بسیاری از سازههای دیگر هستند. برخی از رزینها دارای مواد پلیمری و برخی دیگر دارای مواد اکریلیک هستند. به‌طور معمول در این روش، رزین با سیمان مخلوط میشود. برخی از رزینها نیز در گروه رزین‌های نانو قرار می‌گیرند.
برای مزایای استفاده از رزینها برای عایق‌بندی منابع نگهداری آب و سازههای دیگر عبارتند از:
- پوشاندن درزهای سازههای بتنی و خاکی
- رفع نشت آب در سازه‌ها
- افزایش چسبندگی میان خاک و مصالح سنگی
- تثبیت خاک و انکرینگ
- امکان استفاده در انواع زمین‌های ماسه‌ای و شنی
- رفع نشت آب در سازههای دیگر مانند دیواره تونل‌ها
- ویژگی غیر قابل اشتعال بودن
- پیشگیری از چسبیدن قارچ و جلبک به دیواره‌ها
- قابل استفاده از هر دو بخش مثبت و منفی سازه‌ها
میزان مصرف رزین‌های نانو به سطح استخرها بستگی دارد و به‌طور معمول هر لیتر از این محصولات می‌تواند در حدود 3 متر مربع از سازه را بپوشاند. با این حال اگر بخواهید از آن به‌عنوان ترکیبی با سیمان استفاده کنید، هر متر مربع نیاز به یک لیتر از رزین دارد.
عایق‌کاری منابع ذخیره آب با پلیمرهای مایع
علاوه‌بر پودرهای پلیمری، مواد عایق دیگری نیز وجود دارند که از جنس مایع هستند. این مواد علاوه‌بر عایق‌بندی استخرها در دیگر سازه و حتی در سرویس‌های بهداشتی نیز قابل استفاده هستندو مزیت استفاده از آن‌ها آسانی در اعمال آن‌ها است. اما کارایی این این محصولات به روش و میزان استفاده بستگی دارد.
چسب کاشی نفوذپذیری سازه استخر را کاهش می‌دهد
چسب کاشی معمولا یک روش آب بندی استخر ذخیره آب کشاورزی به شمار نمی‌آید. با این حال استفاده از این متریال می‌تواند میزان نفوذپذیری سازه استخر را در برابر آب کاهش دهد. همچنین میزان مقاومت این متریال به نوع آن نیز بستگی دارد زیرا انواع مختلفی از این محصول در بازار در دسترس است. این محصولات اگر دارای پایه سیمانی باشند دارای پلیمرهایی هستند که در آب بندی کاربرد دارند.
چسب بتن؛ راهکاری رایج برای آب بندی
چسب بتن محصولی است که از آن میتوان برای اهدافی مانند افزایش مقاومت بتن، ترمیم درزهای بتن و نیز آببندی سازههای بتنی استفاده کرد. این چسب‌ها به دو گروه چسب لاتکس یا پلیمری و چسب اپوکسی تقسیم می‌شوند.
چسب‌های لاتکس دارای کوپلیمرهایی محلول در آب هستند و میتوان آن‌ها را با سیمان و ماسه مخلوط کرد تا ترکیبی ساخته شود که در برابر آب و برخی از مواد شیمیایی مقاوم است. چسب‌های اپوکسی بتن نیز دارای دو جزء اولیه رزین و نیز سخت‌کننده هستند. این چسب بیشتر در ترمیم بتن فرسوده کاربرد دارند.
برخی از مزایای استفاده از این چسب‌ها عبارتند از:
- کاهش نفودپذیری بتن در برابر آب
- افزایش حجم بتن و رفع ترکها
- افزایش مقاومت خمشی بتن تا حدود 50 درصد
- افزایش مقاومت بتن در برابر یخ‌زدگی
- افزایش مقاومت بتن در برابر مواد شیمایی و عوامل محیطی
- افزایش طول عمر بتن
چسب‌های بتن مخصوص آب بندی استخر ذخیره آب کشاورزی، حالت مایع و ظاهر شیری دارند. البته وقتی این چسب‌ها روی بتن اعمال می‌شوند و یا در حالت ملات مورد استفاده قرار می‌گیرند، بعد از خشک شدن رنگ متفاوتی نخواهند داشت. در این چسب‌ها میزان مواد پلیمری در حالت امولوسیون بالا است.
ژئوممبران؛ از مواد آب بندی مخصوص استخر ذخیره آب کشاورزی
ژئوممبران نوعی آستر غشایی مخصوص با ویژگی ضد آب است. این ورق‌ها در بدنه و کف استخرهای خاکی و بتنی کاربرد دارند و از آن‌های برای پیشگیری از هدررفت آب استفاده میشود. این محصولات ضخامت بسیار کم و کارایی بالایی دارند. در تولید ژئوممبران از انواع گوناگونی از پلیمرها استفاده میشود که از جمله آن‌ها میتوان به انواع پلاستیک‌های الاستومر و نیز مخلوط انواع پلیمر اشاره کرد. برای مثال یکی از این محصولات دارای ترکیبی از کربن سیاه و پلی‌اتیلن است. توجه داشته باشید ژئوممبرانی که از مواد پی وی سی ساخته شده است برای استخرهای ذخیره آب مناسب نیست.
ژئوممبران در حال حاضر در حالت رولی در بازارهای داخلی در دسترس است. این ورق‌ها با استفاده از روش‌های جوشکاری هوای گرم و جوشکاری حرارتی به‌هم متصل می‌شوند. همچنین در ناحیه درزها میتوان این ورق‌ها را ذوب کرد.
برخی از ویژگی‌های دیگر این محصولات را با هم مرور می‌کنیم:
- خاصیت ژئوسنتتیک
- مقاومت در برابر اشعه ماورای بنفش
- انعطاف‌پذیری بالا و قابلیت استفاده در سطوح ناهموار
- امکان استفاده در انواع استخرهای پرورش ماهی و ذخیره آب کشاورزی
- امکان استفاده در صنایع دیگر مانند هیدرولیک، حمل و نقل، نفت و گاز و محیط زیست
- عدم ترکیب با آب
- امکان استفاده در عایق‌کاری کانال‌های کشاورزی
- امکان استفاده در تونل‌ها و خطوط لوله
آببندی استخر با استفاده از واتراستاپ‌ها
واتراستاپ‌ها از دیگر محصولات مورد استفاده در سازههای بتنی برای پیشگیری از نفوذ آب هستند. این محصولات دارای آج هستند که باعث افزایش چسبندگی آن‌ها به بتن میشود. میزان مقاومت این محصولات در برابر آب به موارد گوناگونی بستگی دارد که از جمله آن‌ها میتوان به ضخامت واتراستاپ، پهنای رول‌ها، نوع آج و ترکیبات واتر استاپ اشاره کرد.
واتراستاپ‌ها همچنین به سه گروه کلی تقسیم می‌شوند. نوع پی وی سی این محصولات دارای سایزهای مختلفی هستند که انتخاب آن‌ها به مفاصل استخر نیز بستگی دارد و از نفوذ آب جلوگیری می‌کنند. مدل هیدروفیلی این محصولات دارای ویژگی ارتجاعی بالا می‌باشند و بیشتر از آن‌ها برای درزگیری استفاده میشود. مدل واتراستاپ بنتونیتی نیز دارای پایه سدیم بنتونیت فعال است که علاوه‌بر ویژگی ارتجاعی دارای قابلیت افزایش حجم است. با توجه به این موارد باید بگوییم از مجموع این محصولات میتوان برای دو هدف درزگیری و نیز آببندی استفاده کرد. البته نوع درزگیر فقط محصولی مکمل است و نباید از آن برای آببندی استفاده کرد.
انوع واتراستاپ از نظر روش قرارگیری نیز عبارتند از:
- واتراستاپ‌های کفی
- واتراستاپ‌های میانی
- واتراستاپ‌های روکار
برای انتخاب واتراستاپ باید به مواردی مختلفی توجه کنید. برای درزگیری، مهم‌ترین عامل، نوع و اندازه درز است. محل قرارگیری واتراستاپ در مقطع بتن هم اهمیت دارد و میتوان انواع واتراستاپ میانی و روکار استفاده کرد. مورد دیگر ضخامت بتن سازه است. آخرین عامل نیز میزان فشار هیدرواستاتیک سازه می‌باشد.
اجرای پروژه آب بندی استخر ذخیره آب کشاورزی توسط مجموعه برکه
ایجاد سازههای خاکی و بتنی استخر ذخیره آب مزایای بسیاری برای کشاورزان و باغداران دارد و این افراد می‌توانند در فصول گرم سال و مواقع کم باران از آب ذخیره شده در این استخرها استفاده کنند. با این حال ایجاد سازه به‌تنهایی کاربردی نیست زیرا مقدار بسیار زیادی از آب از طریق کف و دیواره‌ها هدر می‌رود. در این مواقع بهترین راهکار استفاده از محصولات کاربردی آب بندی استخر ذخیره آب کشاورزی است.
ما در مجموعه برکه آمادگی داریم تا کاربردی‌ترین راهکارها را به شما پیشنهاد دهیم و بهترین محصولات عایق‌بندی را به شما معرفی کنیم. برای دریافت مشاوره و اجرای این پروژه‌ها کافی است با کارشناسان مجرب ما در مجموعه برکه تماس بگیرید.
در این روش از موادی مانند ماسه، آهک، گچ و آب استفاده میشود.
از رزینها میتوان در انواع استخرهای ذخیره آب استفاده کرد و درزهای سازههای بتنی و خاکی را میپوشانند.
کاهش نفودپذیری بتن در برابر آب، افزایش حجم بتن و رفع ترکها از مزایای چسب بتن است.
انواع گوناگونی از ژئوممبران وجود دارند. برای مثال برخی از آن‌ها دارای پلاستیک‌های الاستومر و انواع پلیمر هستند. در روش آببندی با اندودکاری از چه موادی استفاده میشود؟
استفاده از رزینها برای آببندی چه مزایایی دارد؟
چسب بتن چه مزایایی برای سازه استخر دارد؟
ژئوممبران از چه موادی ساخته شده است؟