حوض پرورش ماهی

راهنمای عملی ساخت حوض پرورش ماهی

پرورش آبزیان به‌صورت صنعتی یکی از کسب‌وکارهای پربازده به‌حساب می‌آید که در سال‌های اخیر نظر بسیاری از سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان حوزه کشاورزی را به خود جلب کرده است. ازآنجایی‌که جمعیت جهان رو به افزایش است و نیاز جوامع مختلف به شکل فزاینده‌ای در حال افزایش است، ساخت حوض پرورش ماهی به‌منظور تأمین منابع موردنیاز افراد می‌تواند به‌عنوان یک راه‌حل پایدار مورداستفاده قرار گیرد.

در این مقاله، به بررسی چگونگی ایجاد و مدیریت این استخرها اطلاعاتی در اختیار شما قرار می‌دهیم. انتخاب مکان مناسب برای حوض پرورش، طراحی بهینه، انتخاب گونه‌های ماهی مناسب، و مدیریت هوشمندانه از جمله مسائلی است که به تفضیل مورد بررسی قرار می‌دهیم.

علاوه بر این مزایا و هزینه‌های ساخت را نیز بررسی می‌کنیم تا بتوانید با آگاهی کامل در مرود فعالیت در این حوزه جذاب تصمیم‌گیری کنید. اگر به دنبال کسب اطلاعات بیش در زمینه گفته شده هستید به شما پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

بیان تعریفی کوتاه از حوض پرورش ماهی

استخر پرورش ماهی، سیستمی است که از برای نگهداری آبزیان مختلف در یک محیط کنترل‌شده استفاده می‌شود. این فعالیت کشاورزی مدرن به‌منظور تأمین منابع غذایی، حفظ محیط‌زیست و ایجاد فرصت‌های اقتصادی انجام می‌شود. در حوضچه‌ها، شرایط آب، غذا، و دیگر عوامل محیطی به‌دقت کنترل می‌شوند تا بهینه‌ترین شرایط برای رشد و توسعه سالم ماهیان فراهم شود.

این فعالیت نه‌تنها به تأمین منابع غذایی باکیفیت و پروتئین بالا کمک می‌کند؛ بلکه ایجاد فرصت‌های اشتغال در زمینه‌های مختلف نظیر طراحی حوض، ساخت و نگهداری آنها، و همچنین فراوری و بازاریابی محصولات را نیز فراهم می‌کند. ماهی‌های پرورشی که تنوع غذایی را افزایش داده و مانع از وابستگی به منابع محدود می‌شوند.

انواع حوض پرورش ماهی

به این موضوع توجه داشته باشید که شما می‌تواند انواع استخرهای را در محیط مدنظر خود اجرا کنید؛ اما بهتر است قبل از انجام این کار حتماً از افرادی که در این زمینه تخصص دارند مشورت بگیرید. در ادامه برخی از متداول‌ترین محیط‌هایی که برای پرورش آبزیان از آن‌ها استفاده می‌شود را به شما معرفی می‌کنیم.

استخر بتنی

سازه‌های بتنی یکی از انواع رایج حوض پرورش ماهی هستند که به دلیل مزایای زیاد، در صنعت آبزی‌پروری از آن‌ها استفاده می‌شود. این نوع مخازن  با استفاده از بتن به‌عنوان ماده ساختاری، طراحی و اجرا می‌شوند. برخی از مزایای این استخرها به شرح زی است:

• استخرهای بتنی به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار و سایش، به‌خوبی می‌توانند با شرایط مختلف آبی و محیطی سازگاری داشته باشند.
• بتن به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و فرسایش، برخلاف سایر سازه‌ها عمری بسیار طولانی دارد و در صورت اجرای آن دغدغه‌ای از بابت ترمیم آن در کوتاه‌مدت نخواهید داشت
• سازه‌های طراحی شده با بتن به‌راحتی می‌توانند به‌اندازه و شکل مختلفی تولید شوند، بنابراین در طراحی مزارع آبزی، این انعطاف‌پذیری به‌عنوان یک مزیت مهم محسوب می‌شود.
• بتن به‌عنوان یک ماده نفوذناپذیر شناخته می‌شود در نتیجه از هدررفت مایعات درون حوض و ورود مواد آلاینده جلوگیری کرده و برای مدتی طولانی کیفت آب را حفظ می‌کند.

از مهم‌ترین معایب اجرای سازه به این روش می‌توان به هزینه بالا و ثابت‌بودن حوض ساخته شده اشاره کرد. به همین خاطر به شما توصیه می‌کنیم درصورتی‌که زمین برای خودتان است و قصد دارید برای سال‌ها در زمینه پرورش آبزیان فعالیت کنید از این مصالح برای اجرای استخر استفاده کنید.

کشاورزی

یکی دیگر از انواع حوض پرورش ماهی که می‌توان از آن در محیط‌های مختلف بهره برد، استخر کشاورزی است که با هزینه‌ای بسیار اندک می‌توان آن را احداث کرد؛ اما به‌منظور مدیریت فضای ایجاد شده باید به مواردی همچون فرایند آبرسانی و تخلیه، تهویه و اکسیژن‌رسانی، فیلتراسیون جهت تصفیه آب و… توجه کرد تا خطر کمتری آبزیان را تهدید کند.

خاکی

روشی سنتی که در بسیاری از بخش‌های کشور همچنان مورداستفاده قرار می‌گیرد. باید به این نکته توجه داشته باشید که نگهداری ماهی‌ها در چنین محیطی نسب به سازه‌های قبلی کمی سخت است.

زیرا امکان نفوذ آلودگی بیشتر بوده و باید به طور مستمر شرایط آب بررسی شود. یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به آن توجه کنید احداث حوض در محیطی است که خاک آن تراکم مناسبی  داشته باشد. همچنین باید از سیستم‌های پیشرفته جهت کنترل بیماری و آفات استفاده شود تا بتوان کیفیت آب در سطح مطلوبی حفظ کرد.

پیش‌ ساخته

حوض پرورش ماهی‌های پیش‌ساخته یک راه‌حل کارآمد و سریع برای ایجاد مزرعه آبزی‌پروری به‌حساب می‌آید که در ساخت آن  از پیش آماده شده استفاده می‌کنند. این استخر ها اغلب با استفاده از موادی نظیر فایبرگلاس، پلاستیک مقاوم در برابر خوردگی، یا بتن پیش‌ساخته ساخته شده‌اند  اجرا شده و در محل تحویل به کارفرما تحویل داده می‌شوند. از مزایای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• حوض‌های پیش‌ساخته به‌سرعت نصب می‌شوند؛ زیرا در اجرای آن‌ها از قطعات آماده استفاده می‌شود. همین ویژگی زمان موردنیاز برای راه‌اندازی مزرعه را به‌شدت کاهش می‌دهند.
• ساخت این سازه‌ها بسیار کم‌هزینه است. اگر شما سرمایه اولیه کمی برای راه‌اندازی مزرعه پرورش آبزیان دارید به شما پیشنهاد می‌کنیم از این روش برای ساخت استخر استفاده کنید. تا هزینه‌های شما را به میزان چشمگیری کاهش دهد.
• حوض‌های پیش‌ساخته در اندازه‌ها و اشکال مختلفی در بازار موجود هستند. شما می‌توانید متناسب با نیاز خود و فضایی که در اختیار دارید ابعاد مدنظرتان را از مجموعه‌هایی مثل برکه خریداری کرده و آن‌ها را در محل دلخواه تحویل بگیرید.
• بسیاری از حوض‌های پیش‌ساخته دارای قسمت‌های کنترلی برای مدیریت بهتر پارامترهای محیطی مانند دما، اکسیژن، و pH هستند که به کاهش خطرات مرتبط با نوسانات این پارامترها کمک می‌کند.

از مهم‌ترین معایب این حوض‌ها می‌توان به محدودیت طراحی، ابعاد و مقاومت در برابر شرایط سخت آب‌وهوایی اشاره کرد. اگر فضای شما بسیار بزرگ است یا در محیط‌هایی با شرایط جوی نامساعد مزرعه خود را راه‌اندازی کرده‌اید به شما توصیه می‌کنیم از سایر استخرها استفاده کنید.

بلوکه چینی

نوع دیگری از حوض پرورش ماهی وجود دارد که در ساخت آن از بلوک سیمانی استفاده می‌شود. از مهم‌ترین مزیت‌های آن می‌توان به امکان ساخت استخر در ابعاد مختلف اشاره کرد که موجب شده بسیاری از صاحبان مزارع پرورش آبزیان از این مصالح برای اجرای سازه موردنظر خود استفاده کنند. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که اگر قصد ایجاد تغییرات در ابعاد یا مکان استخر را داشته باشید باید از افراد متخصص کمک گرفته و هزینه بسیار زیادی پرداخت کنید.

قبل از اینکه یکی از روش‌های گفته شده در این بخش را برای ساخته حوضچه موردنظر خود انتخاب کنید به شما پیشنهاد می‌کنیم با شماره‌های درج شده در وب‌سایت برکه تماس بگیرید. با انجام این کار می‌توانید بهترین استخر را متناسب با فضای مزرعه خود انتخاب کرده و در هزینه‌ها به میزان قابل‌توجهی صرفه‌جویی کنید.

شاخص‌ های کیفی مهم در حوض پرورش ماهی

برای اینکه محیط مناسب داشته باشید تا ماهی‌های موجود در حوزه با سرعت بالاتری رشد کنند و بتوانید تعداد بیشتری از این آبزیان را پرورش دهید باید به شاخص‌های مهمی که در ادامه اشاره می‌کنیم توجه ویژه‌ای داشته باشید. در غیر این صورت آب موجود در استخر کیفت لازم را نخواهد داشت.

اسیدی و قلیایی

پارامتر pH یکی از مهم‌ترین شاخص‌های شیمیایی در حوضچه‌های پرورش ماهی است. این پارامتر نشانگر اسیدی یا قلیایی بودن آب است و توجه به میزان آن می‌تواند روی سلامت و رشد آبزیان تأثیرگذار باشد. به‌عنوان‌مثال برخی از گونه‌های ماهیان آب شیرین ممکن است در محدوده pH 6.5 تا 8 بهترین عملکرد را داشته باشند.

آمونیاک

آمونیاک یکی دیگر از پارامترهای شیمیایی مهم در حوضچه‌های پرورش ماهی است. این ماده به‌عنوان یک فرآورده طبیعی از تجزیه پسماند ماهیان در آب به وجود می‌آید. در صورت افزایش میزان ترکیب شیمیایی گفته ممکن است در فرایند رشد ماهی‌های اختلال ایجاد شود. توجه داشته باشید که اگر سطح آمونیاک از حد خاصی بیشتر باشد موجب سمی شدن آب و مرگ آبزیان موجود در استخر می‌شود.

بهتر است برای جلوگیری از بالارفتن سطح این ماده از سیستم فیلتراسیونی که برای حوض پرورش ماهی و یا وان پرورش ماهی طراحی شده استفاده کرده و به طور منظم آب استخر را تعویض کنید. انجام این کار موجب حفظ سطح این ترکیب شیمیایی در محدوده‌ای خاص می‌شود.

دی‌ اکسید کربن

دی‌ اکسید کربن (CO2) یک گاز طبیعی در محیط است که در حوضچه‌های پرورش ماهی نیز تولید می‌شود. این ماده معمولاً از تجزیه مواد آلی و تنفس ماهیان به وجود می‌آید. در صورت افزایش مقدار گاز گفته شده تأثیر مستقیمی بر فیزیولوژی و رفتار ماهیان دارد.

از جمله مضرات ازدیاد دی‌اکسیدکربن می‌توان به کاهش سطح اکسیژن و افزایش اسیدیته آب اشاره کرد. برای کنترل میزان این گاز در حوض پرورش ماهی به شما توصیه می‌کنیم از تهویه مناسب استفاده کنید و اجازه ندهید تعداد ماهی‌های موجود در استخر از سطح استاندارد فراتر رود.

اکسیژن محلول در آب

اگر سلامت ماهی‌های استخر برایتان مهم است و می‌خواهید این آبزیان با سرعت بیشتر رشد کنند حتماً به میزان اکسیژن محلول در آب توجه ویژه‌ای داشته باشید. به این نکته توجه داشته باشید که تنفس صحیح برای تأمین انرژی و انجام درست فرایندهای زیستی ضروری است.

درجه حرارت

درجه حرارت پارامتر مهم دیگری است که باید به آن توجه کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که دمای مناسب برای نگهداری از گونه‌های مختلف آبزیان متفاوت است. پس قبل از ریختن آن‌ها در استخر حتماً تحقیقات لازم را انجام داده و با متخصصانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند مشورت کنید.

 تنظیم نبودن دما می‌تواند در رشد، تنفس و میزان تغذیه موردنیاز ماهی‌ها تأثیر مستقیم داشته باشد. به طور مثال در صورت کمتر بودن دمای آب از میزان استاندارد باید میزان بیشتری غذا در دسترس ماهی باشد تا بتواند حرارت بدن خود را تنظیم کند.

انتخاب منطقه مناسب برای ساخت حوض پرورش ماهی

برای اینکه بتوان اجرای یک پروژه استخر آبزیان همچون استخر پرورش میگو و ماهی را به بهترین شکل ممکن مدیریت کرد باید در انتخاب منطقه برای احداث حوضچه‌ها عوامل مختلفی را در نظر گرفت. به این موضوع توجه داشته باشید که یک انتخاب درست می‌تواند هزینه‌های را به‌شدت کاهش و بهره‌وری را افزایش دهد.

شرایط آبی منطقه

برای انتخاب منطقه مناسب جهت احداث حوضچه پرورش ماهی، شرایط آبی بسیار حائز اهمیت است. عواملی نظیر منبع آب، کیفیت، دما، pH، و سایر پارامترها باید بادقت بررسی شود.  به طور مثال اگر از دو روش می‌توان آب موردنیاز استخر را تأمین کرد منابع سطحی و زیرسطحی.

اگر از آب‌های سطحی مثل رودخانه، دریاچه و تالاب استفاده می‌کنید باید به مداوم کیفیت آن را بررسی کنید؛ زیرا ممکن است آلودگی‌هایی با خود به همراه داشته باشد که برای سلامت آبزیان مضر است؛ اما اگر از منابع زیرسطحی بهره می‌برید بررسی دما اهمیت بیشتری دارد؛ زیرا احتمال آلوده شده آب چاه بسیار کمتر است.

اقلیم

اقلیم یکی از عوامل مهم در انتخاب منطقه حوض پرورش ماهی است. اقلیم شامل تغییرات هوا و دما در طول سال، میزان بارندگی، و سایر شرایط هواشناسی منطقه می‌شود. موارد گفته شده تأثیر مستقیم بر رشد و سلامت ماهی‌ها دارد. به‌عنوان‌مثال اگر محل انتخابی شما سردسیر باشد باید برای گرم‌کردن آب از تجهیزات مخصوصی استفاده کنید تا فرایند رشد و پرورش آبزیان با مشکل مواجه نشود.

بهتر است قبل از انجام هر کاری نوع ماهی که قصد پرورش آن را دارید مشخص کنید. سپس محل موردنظرتان را برای اجرای پروژه انتخاب کنید. در واقع با انجام این کار از پرداخت هزینه‌های اضافی برای تجهیزات جلوگیری می‌کند.

برای اطلاع از هزینه تجهیزات پرورش ماهی قزل آلا، کپور، خاویار و … نیز می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید تا هر آنچه لازم است بدانید.

جمع‌ بندی

پرورش آبزیان یکی از کسب‌وکارهای پردرآمدی است که می‌تواند به ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی کمک کند. برای اینکه بتوانید از محل موردنظر خود را تجهیز کنید باید باتوجه‌به شرایط محیطی، حوض پرورش ماهی موردنظرتان را انتخاب کرده و مراحل اجرای آن را آغاز کنید.

درصورتی‌که با مطالعه بخش‌های مختلف این مقاله سؤالی در ذهنتان باقی‌مانده بود می‌توانید با شماره‌های درج شده در وب‌سایت برکه تماس گرفته و پاسخ‌های مناسب را دریافت کنید و بهترین تجهیزات را خریداری کنید.