اسید شویی چیلر جذبی
فرآیند اسید شویی چیلر جذبی بر اساس زمان اجرا به دو دسته تقسیم میشود. این کار یا قبل از راه‌اندازی دستگاه موردنظر انجام میشود، یا پس از راه‌اندازی اولیه و در زمانی که به دلیل رسوبات یا زنگزدگی در تاسیسات، نیاز به تعمیر دستگاه وجود دارد. در ادامه، با هر یک از این دو نوع اسیدشویی آشنا می‌شوید.
اسید شویی چیلر جذبی قبل از راه‌اندازی و استفاده از دستگاه:
زمانی که قصد نصب و راه‌اندازی یک دستگاه چیلر را برای اولین بار دارید یا بعد از مدتی که دستگاه خاموش بوده است و می‌خواهید آن را دوباره راه‌اندازی کنید، باید موارد زیر را در نظر داشته باشید. ازجمله اینکه باید اپراتور، کندانسور و قسمت‌هایی که احتمال جمع شدن جریان آب در آنها و رسوب‌گذاری وجود دارد را بررسی کنید. در این مواقع، برای اطمینان از اینکه در مدار سیستم هیچ‌گونه مواد اضافی مانند روغن، تراشه فلز، رسوبات، گریس یا زنگزدگی وجود نداشته باشد، بهتر است قبل از راه‌اندازی دستگاه، آن را اسیدشویی کنیم. این اقدام جلوگیری از وارد شدن صدمات ناشی از چنین رسوباتی به مبدل‌های چیلر را هدف دارد.
اسید شویی چیلر جذبی جهت تعمیر دستگاه چیلر:
این نوع اسیدشویی، در صورتی‌که چیلر به دلایلی مانند زنگزدگی، وجود رسوبات و … نیاز به تعمیرات داشته باشد، اجرا میشود. مواد مورد استفاده برای این اسیدشویی چیلر شامل مواد اسیدی و محلول‌هایی است که به‌صورت تخصصی برای شستشو به‌کار می‌روند.
چرا در چیلرها رسوب ایجاد میشود؟
بطور کلی، در هر سیستمی که تبخیر اتفاق می‌افتد، رسوب (به زبان انگلیسی به آن “scale” می‌گویند) ایجاد میشود. کتری، سماور، دستگاه بخور، دیگ بخار، و حتی کولر آبی نمونه‌هایی از سیستم‌هایی هستند که در آنها رسوب به وجود می‌آید. دلیل علمی ایجاد رسوب در چیلرهای تراکمی نیز این است که با بخار شدن آب در برج خنک‌کننده، املاح آب – که عمدتاً از کلسیم و منیزیم تشکیل شده‌اند – تغلیظ شده و درون کندانسور رسوب می‌کنند. در این مقاله، به اهمیت و روش اجرای اسید شویی چیلر جذبی اشاره خواهد شد.
چه عواملی رسوب در چیلر را تسریع میکند؟
برخی از رسوبات به شکل لجن غلیظ هستند که در انگلیسی به آن “Sludge” گفته میشود. توجه داشته باشید که آلودگی هوای شهرها، ارتباط مستقیمی با سرعت رسوب گرفتن چیلر دارد. همچنین، در صورت وجود ساخت و ساز و پروژه در اطراف ساختمان شما، گرد و غبار ناشی از ساخت و ساز در آب حل شده و به شکل رسوب در چیلر تجسم می‌یابد. همچنین، اگر از آب چاه استفاده شود و آب منطقه مناسب نباشد یا سختیگیر نباشد، چیلر در بازه‌های کوتاه‌تر نیاز به اسیدشویی دارد.
چگونه میتوان از ایجاد رسوب (و اسیدشویی اضافی چیلر) جلوگیری نمود؟
سوالی که در بسیاری از موارد توسط کارفرماها از کارشناسان ما در مجموعه برکه پرسیده میشود، این است که آیا تشکیل این رسوبات در چیلر طبیعی است یا اینکه نشان از ضعف پیمانکار یا اپراتور نگهداری موتورخانه است؟ در پاسخ به این سوال، باید گفت که اگر موتورخانه فاقد سختیگیر باشد، تشکیل رسوب در چیلر امری طبیعی است و نیاز به اسیدشویی سالیانه دارد.
اگر موتورخانه دارای دستگاه سختیگیر (رسوبگیر) باشد، هیچ نیازی به اسید شویی چیلر جذبی سالیانه وجود ندارد. اپراتور نگهداری موتورخانه باید از نحوه عملکرد دستگاه سختیگیر، و روش سرویس دوره‌ای آن آگاه باشد و رسوبات را قبل از ورود به سیستم چیلر، جدا و حذف کند.
از کجا بفهمیم به اسیدشویی چیلر نیاز است؟
در چیلرهای تراکمی:
در چیلرهای تراکمی (کمپرسوری)، وجود رسوب در دستگاه (کندانسور) از طریق چندین نشانه قابل تشخیص است:
الف) افزایش فشار رانش (دهش/دیسشارژ)
ب) حضور حباب در شیشه رویت (توجه: حضور حباب ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد)
ج) افزایش آمپر کمپرسور به میزان بیش از حد عادی
د) عملکرد نادرست کنترل فشار بالا (High Pressure switch)
ه) افزایش دمای رانش
و) تغییر شکل روغن به دلیل داغ شدن آن
در چیلرهای جذبی:
الف) افزایش دمای سینی آبزبر (مکش پمپ سلولوشن)
ب) افزایش اختلاف دمای ورودی برج خنک‌کننده به آبزبر و خروجی محلول لیتیوم بروماید از آبزبر (مکش پمپ سلولوشن)
ج) افزایش هزینه گاز مصرفی موتورخانه
چرا به اسیدشویی نیاز است؟
الف) با تمیز کردن لوله‌های کندانسور، انتقال حرارت بهتر صورت می‌گیرد و دستگاه در فشار پایین‌تری عمل میکند.
ب) در صورت عملکرد در فشار پایین‌تر، مصرف انرژی کمتری نیز دارد.
ج) راندمان چیلر افزایش می‌یابد.
د) زمان استراحت بین دو سیکل نیز افزایش می‌یابد.
ه) استهلاک چیلر به میزان کاهش می‌یابد.
و) به علاوه، مزایای دیگری نیز وجود دارد.
چند سال یکبار به اسیدشویی چیلر نیاز است؟
به طور کلی، اگر:
- دستگاه سختیگیر رزینی درست کار کند،
- به موقع احیا شود،
- در دوره‌های زمانی مناسب تست شود،
- سختیگیر مغناطیسی داشته باشید و از کیفیت عملکردش مطمئن باشید، و
- در هر دو مورد بالا، عملیات بلودان – یا بقول قدیمیها زیرکشی یا زیراب‌زنی – درست انجام شود،
از چه موادی برای اسیدشویی دستگاه چیلر استفاده میشود؟
همانطور که ذکر شد، برای اسیدشویی چیلر اغلب از شوینده‌هایی که حاوی محلول‌های اسیدی هستند استفاده میشود. برای مثال از اسیدهایی مانند هیدروکلریک اسید، سولفامیک اسید و دی اسکلر اسید استفاده میشود. در ادامه با ویژگی‌های هریک از این سه اسید آشنا شوید:
محلول هیدروکلریک اسید: این اسید برای ساخت بسیاری از شوینده‌های صنعتی استفاده میشود. یکی از کاربردهای اصلی این محلول، اسیدشویی فولاد است. این اسید اغلب برای از بین بردن زنگزدگی آهن، رسوباتی مانند کلسیم، کربنات، سیلیکات و… استفاده میشود. محلول ۱۸ درصد هیدروکلریک اسید برای اسیدشویی فولادها به کار می‌رود.
سولفامیک اسید: این اسید که شبیه به یک پودر سفید رنگ است، معمولاً برای اسیدشویی فلز و سرامیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. خطر آن نسبت به برخی از شوینده‌های اسیدی مانند کلریدریک اسید، خیلی کمتر است.
دی اسکلر اسید: از این اسید برای از بین بردن رسوباتی که در طول زمان بر روی سطوح فلزی لولهها جمع میشوند و در نهایت مسیر عبور آب در لوله را مسدود می‌کنند، به کار می‌رود. این اسید هم به شکل پودر است و بعد از حل شدن در آب میتوان از آن برای از بین بردن زنگزدگی و رسوبات فلزات استفاده کرد.
هزینه خدمات اسیدشویی چیلر چه مقدار است؟
هزینه این سرویس بسته به آیتم‌های زیر متغیر است:
1. نوع اسید مصرفی:
– دی اسکلر
– اسیدهای با کیفیت تر
– اسیدهای پودری مانند سولفامیک و …
2. وجود ماده ضدخورندگی یا اینهیبیتور در اسید:
– موادی که در اسید برای جلوگیری از خورندگی و آسیب به دستگاه افزوده میشوند.
3. ظرفیت چیلر:
– بر میزان اسید مصرفی و خدمات قبل و بعد از اسیدشویی تأثیر دارد.
4. میزان رسوب چیلر:
– اینکه از آخرین اسیدشویی چیلر چند سال می‌گذرد.
5. عمر چیلر:
– انجام رسوبزدایی برای چیلرهای فرسوده تر، به مراتب دشوارتر است.
6. تراکمی (کمپرسوری) یا جذبی (آبزرپشن) بودن چیلر:
– زیرا ضخامت لوله‌های مسی در چیلر جذبی کمتر بوده و بدلیل حساسیت، احتیاج به مراقبت های بیشتری دارند.
روش انجام اسیدشویی چیلر
برای انجام اسیدشویی چیلر، ابتدا باید اقدامات ایمنی انجام شود. این کار باید توسط افراد متخصص صورت بگیرد، زیرا افراد عادی نه‌تنها تجربه کار با شوینده‌های اسیدی را ندارند، بلکه تجهیزاتی که برای انجام این کار لازم است را هم در ندارند. اسیدشویی چیلر طی مراحل زیر صورت می‌گیرد:
1. بررسی کندانسور:
– ابتدا کندانسور باز شده و کاملاً بررسی میشود. اگر رسوب‌گذاری در لولهها منجر به انسداد مسیر عبور آب شده باشد، باید اسیدشویی انجام شود.
2. بیرون کشیدن رسوبات:
– در مرحله بعد ابتدا رسوباتی که لولهها را مسدود کرده‌اند، با یک میله بیرون کشیده شوند. دقت داشته باشید که برای بیرون کشیدن رسوبات، از وسیله‌ای نوک‌تیز استفاده نشود تا به لولهها آسیب وارد نشود.
3. ایزوله کردن چیلر:
– سپس باید ابتدا و انتهای دستگاه بسته شده و چیلر کاملاً ایزوله شود. همچنین باید آب موجود در مدار خارج شود تا از نفوذ اسید درون آن جلوگیری شود.
4. اتصال تجهیزات اسیدشویی:
– حالا میتوان با اتصال یک بشکه، یک پمپ مناسب برای اسیدشویی و یک شلنگ به شیرهای ورودی و خروجی کندانسور، فرآیند اسید شویی چیلر جذبی را شروع کرد. تجهیزاتی که در این مرحله به‌کار برده میشوند حتماً باید پلاستیک باشند تا در تماس با محلول‌های اسیدی خراب نشوند.
5. آزمایش مدار:
– برای اطمینان از طرز کار صحیح مدار، میتوان چیلر را پر از آب کرده و آن را امتحان کرد. به این شکل مشخص میشود که مدار نشتی ندارد و به‌درستی کار میکند.
6. اضافه کردن اسید:
– حالا با پمپ اسیدشویی، اسید حل شده در آب گرم به مدار اضافه میشود.
7. تکرار مراحل:
– بعد از اینکه رسوبات و زنگ‌زدگی‌های روی سطح لولهها توسط اسید از بین رفت، باید این مراحل دوباره تکرار شود. اما این بار به‌جای اسید یک بار از آب، سپس از مواد خنثی‌کننده و دوباره از آب تمیز استفاده میشود.
8. بازگرداندن چیلر به مدار اصلی:
– درنهایت باید پمپ اسیدشویی چیلر خاموش شده و چیلر به مدار اصلی بازگردانده شود. شیرهای ورودی و خروجی هم دوباره باز میشوند.
موارد ایمنی که در زمان اسیدشویی دستگاه چیلر باید در نظر گرفته شود.
ازآنجایی‌که در زمان شستشوی دستگاه چیلر با محلول‌های اسیدی سروکار داریم، باید یک سری موارد ایمنی را رعایت کنیم. در ادامه می‌توانید با برخی از این موارد ایمنی آشنا شوید:
1. بررسی اتصالات چیلر:
قبل از شروع فرآیند اسید شویی چیلر جذبی باید از محکم بودن اتصالات چیلر اطمینان حاصل کرد. زیرا زمانی که مواد اسیدی با رسوبات تماس پیدا می‌کنند، در اثر یک سری واکنش‌های شیمیایی در دستگاه حباب ایجاد شده و شلنگ و مدار هم به‌شدت به لرزش درمی‌آیند.
2. استفاده از تجهیزات ایمنی:
افرادی که اسید شویی چیلر جذبی را انجام میدهند، حتماً باید از لباس، کفش و ماسک مناسب استفاده کنند.
3. اقدام فوری در صورت تماس با اسید:
– درصورتی‌که به دلیل عدم رعایت موارد ایمنی، چشم‌ها یا صورت فرد با اسید تماس پیدا کند، حتماً باید محل تماس با اسید با آب زیاد شسته شود.
4. رعایت ترتیب افزودن اسید به آب:
– دقت داشته باشید، ازآنجایی‌که این آب است که با اسید واکنش شیمیایی ایجاد میکند، باید ابتدا اسید را به آب اضافه کرد، نه برعکس.
5. شستشو و خنثی‌سازی:
– بعد از اتمام فرآیند اسیدشویی چیلر، باید دستگاه با آب و سپس با یک ماده قلیایی که جهت خنثی کردن اسید استفاده میشود، شستشو شود.
در نهایت چطور تشخیص دهیم که تمام رسوبات از بین رفته‌اند؟
یک روش برای اطمینان از این موضوع، اضافه کردن اسید به محلولی است که در زمان اسیدشویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. زیرا همانطور که ذکر شد، در زمان اسیدشویی به دلیل وجود واکنش‌های شیمیایی کف زیادی تشکیل میشود. اما با گذشت زمان، حباب‌ها و کف دیگر مشاهده نمی‌شوند. این اتفاق به دو دلیل رخ می‌دهد؛ یا تمام رسوبات توسط محلول‌های اسیدی از بین رفته‌اند یا اینکه اسید خاصیت خود را از دست داده است.
بنابراین زمان اضافه کردن اسید به محلول، اگر کف تشکیل نشد، یعنی کار اسیدشویی به پایان رسیده است، ولی تشکیل دوباره کف نشانه این است که هنوز در دستگاه رسوب وجود دارد. در این مواقع باید فرآیند اسیدشویی دوباره تکرار شود.
خطرات اسیدشویی چیلر توسط افراد غیرمتخصص چیست؟
هرچه چیلر کمتر اسیدشویی شود بهتر است. این حرف به این معنی نیست که اجازه دهیم چیلر با مقدار زیادی رسوب و لوله‌های مملو از لایه‌های کلسیم و منیزیم به کار خود ادامه دهد. بلکه اساساً با نگهداری صحیح از چیلر، موتورخانه و تاسیسات ساختمان، نباید اجازه تشکیل رسوب را داد.
خطرات اسیدشویی نادرست چیلر به شرح زیر است:
1. سوراخ شدن تیوب‌ها:
– در هنگام اسیدشویی و پس از آن، بخصوص در چیلرهای جذبی، امکان سوراخ شدن تیوب‌ها (لوله‌های مسی) وجود دارد. و چنانچه فشار داخل دستگاه مثبت نشده باشد و اسید با محلول لیتیوم بروماید مخلوط شود، لطمه بسیار سنگین و پرهزینه ای به چیلر و تاسیسات وارد خواهد آمد.
2. آسیب به لولهها در حین فرچه زنی:
– در هنگام فرچه زنی لولهها – که در اکثر مواقع لازم نیست – لوله‌های مسی خراشیده میشوند. همین خراش‌ها و آسیب‌های وارد شده به سطح لوله، باعث تجمع سریعتر رسوب در سال‌های بعدی میشود.
3. استهلاک لولهها در هربار اسیدشویی:
– در هربار اسیدشویی – در صورت رعایت نکردن جوانب آن – خواه ناخواه باعث استهلاک لوله‌های چیلر میشود.
4. آسیب به محیط زیست:
– وارد ساختن حجم زیادی از اسید و مواد شیمیایی به فاضلاب، لطمات زیادی را به محیط زیست وارد میکند.
چرا اسیدشویی چیلر ضروری است؟
اسیدشویی چیلر ضروری است چرا که در طول زمان رسوبات، زنگزدگی، و رسوبات معدنی در لولهها و دستگاههای چیلر ایجاد میشوند که باعث کاهش کارایی و راندمان چیلر میشوند. اسیدشویی با حذف این رسوبات، بازسازی دستگاه به کارایی بهتر و مصرف انرژی کمتر منجر میشود.
چگونه میتوان اطمینان حاصل کرد که اسیدشویی به درستی انجام شده است؟
برای اطمینان از صحت اسیدشویی، میتوان با اضافه کردن اسید به محلول از نوعی رنگزن بهرهگرفت. این رنگزنها با واکنش با اسید، رنگ تغییر میدهند و اگر کف (رسوبات) دیگر وجود نداشته باشد، تغییر رنگ نخواهد داد. همچنین، مشاهده عدم تشکیل حباب در محلول نشانگر است که اسیدشویی به پایان رسیده است.
آیا اسیدشویی چیلر توسط افراد غیرمتخصص انجام داده میشود؟
خیر، اسیدشویی چیلر باید توسط افراد متخصص و با تجهیزات ایمنی صورت گیرد. افراد غیرمتخصص نه‌تنها ممکن است به درستی اسیدشویی انجام ندهند، بلکه با عدم رعایت موارد ایمنی ممکن است خطرات جدی برای دستگاه چیلر و حتی افراد شود. اسیدشویی یک فرآیند پیچیده است و نیاز به دانش و تجربه دارد.